________________
३०२
भगवतीस
चिताः पुद्गलाः, उपलक्षणत्वाचास्य तेनोच्छ्वासचिताः पुहला इत्याद्यपि द्रष्टव्यम् एतदुक्तं भवति जीवानुगामि स्वभावाः पुद्गला भवति ततश्च यत्र क्षेत्रादौ जीवाः सन्ति तत्रैव पुत्रानां गतिः स्यादिति । तथा 'पोग्गलामेव पप्य जीवाणय अजीवाणय गइपरियाए आहिज्ज ' पुरळानेव माप्य जीवानां चाजीवानां च गति पर्याय आख्यायते पुद्गलाने आश्रित्य जीवाजीवपुद्गलानां गतिपर्यायो भवति नान्यथा न वा यत्र पुद्गलाः न सन्ति तत्रापीत्यर्थः । 'अलोए णं' अकोके खर 'नेत्रस्थ atar' नैव सन्त जीवाः 'नेवत्थि पोग्गला' नैव सन्ति पुद्गला' 'से तेणद्वेणं जाव पसारेत्तए वा' तत् तेनार्थेन यावत् प्रसारयितुम् अत्र यावत् पदेन
शरीररूप से उपचित होते हैं, कलेवररूप से उपचित होते हैं, उपलक्षण से - उच्छवास आदिरूप से उपचित होते हैं अर्थात् पुद्गल जीवानुगामी स्वभाववाले होते हैं इसलिये जिस क्षेत्रादि में जीव होते हैं वहीं पर पुलों की गति होती है तथा 'पोरग शमेव जीवाण य अजीवा ण य गइपरियाए आहिज्जह' पुद्गलों को ही प्राप्त करके जीवों की और अजीवों की गतिरूप पर्याय होती है ऐसा कहा गया है । तात्पर्य केवल यही है पुद्गलों को ही आश्रित करके जीव अजीव पुद्गलों की गतिपर्याय होती है । अन्यथा नहीं होती है । और जहां पुद्गल नहीं है वहीं पर नहीं होती है । 'अलोएणं नेवत्थि जीवा' अतः अलोक में जीव नहीं हैं 'नेवत्थि पोग्गला' पुद्गल नहीं है । 'से ते जाव पसारेत्तए वा' इस कारण हे गौतम! देवलोकान्त में स्थित होकर अलोक में अपने हस्तपादादि अवयवों को पसारने या संकुचित करने के लिये समर्थ नहीं हो सकता
કલેવર રૂપથી ઉપચિત હેાય છે, ઉપલક્ષણથી ઉચ્છ્વાસ વિગેરે રૂપથી ઉપચિત્ હાય છે. અર્થાત્ પુદ્ગલ જીવાનુગામી સ્વભાવવાળા હૈાય છે. તેથી જે ક્ષેત્ર विगेरेभां लव होय छे त्यां युद्धझोनी गती होय छे, “पोग्गलामेव जीवाणय अनीत्राणय गइपरियाए आहिज्जइ" युद्धसोने ४ प्राप्त उरीने જીવેાની અને અજીવેાની ગતી રૂપ પર્યાય થાય છે. એવુ કહ્યુ છે. તાપ કેવળ એ છે કે પુદ્ગલેાને આશ્રય કરીને જીવ અજીવ પુદ્ગલેાની ગતિ પાઁચ થાય છે. ખીજી રીતે થતા નથી. અને જ્યાં પુદ્ગલ હાતા નથી ત્યાં ગતિ
होती नथी. "अलोएणं नेवत्थि जोवा” भेथी भोउभांव होता नथी. " नेवत्थि पोगाला " युद्ध पशु होता नथी. " से तेणटुणं जाव पसारेत्तएवा” તે કારણે હૈ ગૌતમ દેવ લેાકાન્તમાં રહિને લેાકમાં પેાતાના હાથ પગ વિગેરે અવયવા ફેલાવવા કે સ``ચવા સમર્થ થતા નથી એવુ' એ' કહ્યું છે,