________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० ४ सू० ८ स्पर्शनाद्वारनिरूपणम् ६३१ पोग्गलत्थिकायपएसे केवइएहएहि धम्मस्थिकायपएसेहिं पुढे ? ' हे भदन्त ! एका खलु पुद्गलास्तिकायप्रदेशः कियद्भिः धर्मास्तिकायप्रदेशैः स्पृष्टो भवति ? एवम् कियदभिः अधर्मास्तिकायप्रदेशादिभिः स्पृष्टो भवति ? ' एवं जहेच जीवधिकायस' एवं पूर्वोक्तरीत्या यथैव जीवास्तिकायस्य प्रतिपादनम् कृतम् तथैव पुद्गलास्तिकायस्यापि प्रतिरादनं कर्त्तव्यम् तथा च-एकः पुद्गलास्तिकायप्रदेशो जधन्येन चतुर्भिः उपर्यधोभागस्याविवक्षणात् उत्कृष्टेन सप्तभिः धर्मास्तिकाय
अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'एगे भंते ! पोग्गलस्थिकायपएसे केवइएहि धम्मस्थिकायपएसेहिं पुढे' हे भदन्त ! एक पुगलास्तिकायप्रदेश कितने धर्मास्तिकायप्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होता है ? इसी प्रकार वह कितने अधर्मास्तिकायादिकों के प्रदेशों से स्पृष्ट होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं एवं जहेव जीवस्थिकायस्स' हे गौतम! जिस प्रकार पूर्वोक्तरीति से जीवास्तिकाय का प्रतिपादन किया गया है उसी प्रकार पुद्गलास्तिकाय का भी प्रतिपादन कर लेना चाहिये । तथा च-एक पुद्गलास्तिकाय प्रदेश जघन्य से चार धर्मास्तिकाय प्रदेशों द्वारा-ऊपर नीचे की दिशाओं में के किसी एक धर्मास्तिकाय के प्रदेश से आजूबाजू की दो दिशाओं के धर्मास्तिकाय के दो प्रदेशों से और एक यहां के धर्मास्तिकाय के प्रदेश से कि जहां वह अवगाढ हो रहा है, स्पृष्ट होता है। इस प्रकार वह पुद्गलास्तिकाय का एकप्रदेश धर्मास्तिकाय. के जघन्यरूप में ४ प्रदेशों से स्पृष्ट होता है यहां उपरि अधोभाग की स्थिकायपएसेहि पुटे 7 भगवन् । पुर्वास्तियन से प्रदेश पारितકાયના કેટલા પ્રદેશે વડે પૃષ્ટ થાય છે? એ જ પ્રમાણે તે કેટલા અધમસ્તિકાયાદિકના પ્રદેશે વડે પૃષ્ટ થાય છે? ___ महावीर प्रभुना उत्तर-" एवं जहेव जीवत्थिकायस्स" 3 गौतम ! આ વિષયને અનુલક્ષીને જેવું જીવાસ્તિકાયનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે, એજ પ્રમાણે પુતલાસ્તિકાયનું પણ પ્રતિપાદન કરવું જોઈએ. જેમ કે-પુલાસ્તિકાયને એક પ્રદેશ ધર્માસ્તિકાયના ઓછામાં ઓછા ચાર પ્રદેશો વડે (ઉપર નીચેના ધર્માસ્તિકાય પ્રદેશમાંના કોઈ એક પ્રદેશ વડે, આસપાસની એ દિશાઓના ધર્માસ્તિકાયના બે પ્રદેશે વડે, અને જ્યાં તે અવગાઢ છે ત્યાંના એક ધમસ્તિકાય પ્રદેશ વડે) પૃષ્ટ થાય છે. અહીં ઉપરિ અભાગની વિવક્ષા કરવામાં આવી નથી. ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ પુલાસ્તિકાયને એક