________________
५७२
भगवतीसूत्रे नो तथाविधा भवन्ति, अतएव ते सप्तमनरकावासा अनोदनतराश्चैव वाहुल्याभावात् अनिशयेन अन्योन्यं नोदनवर्जिताः परस्परसंघपरहिवा भवन्ति । 'सुणं नरएणं नेरइया छहीए तमाए पुढवीए नेरइएहितो महाकम्मरा चेव १, महाकिरियतगचेव २, महासवतरा चेव ३, महावेयणतरा चेव ४' तेषु खलु पञ्चसु सप्तमपृथिवीनरकावासेषु नैरयिकाः षष्ठयास्तमाया पृथिव्या नैरयिकेभ्यो महाकर्मतराश्चैव भवन्ति-षष्ठपृथिवी नैरयिकापेक्षया तेषां नैरयिकाणां ज्ञानावरणीयादि कर्मणां महत्त्वात् १, तथैव ते सप्तमपृथिवीनैरयिका पष्ठनरकापेक्षया महाक्रियातराश्चैव भवन्ति, तेषां कायिक्यादि क्रियाणां महत्त्वात् , तत्काले कायमहत्त्वात्
आपस में भीड़ में एक दूसरे से धक्का मुक्की हो जाना इसका नाम नोदन है । ऐसा नोदन यहां इसीलिये नहीं है कि यहां पर नारकों की बहुलता नहीं है । 'तेसुण नरएणं नेरइया छट्ठीए नेरइयहितो महाकम्मतराचेव, १ महाशिरियतराचेव २, महासवतराचेच ३, महावेयणतराचेव ४' सप्तमनरकपृथिवी के इन पांच नरकावासों में नैरयिक तमः पृथिवी के नैरयिकों की अपेक्षा महामंतरवाले होते हैं क्योंकि छट्ठी पृथिवी के नैरयिकों की अपेक्षा इन नारकियों के ज्ञानाधरणीयादि कर्म बहुत अधिक मात्रा में बंधे हुए होते हैं । तथा इसी प्रकार से वे महाक्रियावाले होते हैं क्योंकि इनकी जो कायिकी आदि क्रियाएँ हैं वे महान होती हैं-पांच सौ ५०० धनुष की अवगाहना-शरीर की ऊँचाई यहां होती है इसलिये यहांकाय की महानता है-और इससे पहिले भवमें ये महारम्भ ધક્કામુક્કી પણ થતી નથી આ પ્રકારની ધક્કામુકીને નદન કહે છે. ત્યાં આ પ્રકારનું નંદન થવાની શકયતા જ રહેતી નથી કારણ કે ત્યાં નારકાની सध्या मधि नथी. " तेसु णं नरएण नेरइया छवीए तमाए पुढवीए नेरएहितो महाकम्मतराचेव१, महाकिरियतराचेवर, महासवतराचेव३, महावेयणतराचेव४" સાતમી નરકના નરકાવાસના નારકી છઠ્ઠી તમારૂભા પૃથ્વીના નારકે કરતાં મહાકર્મતરવાળા હોય છે કારણ કે છઠ્ઠી પૃથ્વીના નારકો કરતાં તે નારકોના જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મ વધારે પ્રમાણમાં બંધાયેલાં હોય છે. એ જ પ્રમાણે તેઓ મહાકિયાવાળા પણ હોય છે, કારણ કે તેમની જે કાયિકી આદિ કિયાઓ છે તે મહાન હોય છે. ત્યાં શરીરની અવગાહના (ઊંચાઈ) ૫૦૦
જનની હેય છે, તેથી ત્યાં કાયની મહાનતા છે અને આગલા ભવમાં તેઓ મહારમ્ભ, મહાપરિગ્રહ આદિવાળા હોય છે, તેથી તેમને મહાકિયાવાળા કહ્યા