________________
=
भगवतीसूत्रे ५७० हे भान्त ! कति खलु पृथिव्या प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-' गोयमा ! सत्त पुढवीभो पणत्तात्रो' हे गौवम ! सप्तपृथिव्यः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा-रयणप्पमा जाव अहे सत्तमा' तद्यथा-रत्नप्रभा, यावत्-शकराप्रमा, वालुकाममा, पङ्कममा, धूमममा, तमःप्रभा, अधःसप्तमी च । 'अहे सत्तमाएणं पुढवीए पंच अणुसरा महाविमहालया जाब अपइट्ठाणे ? अधः सप्तम्यां खल्लु पृथिव्यां पञ्चसंख्यका अनुत्तराः प्रधानाः अशाप्रधानवेदना संकुलत्वात् , महातिमहालयाः अतिविस्तारवन्तो नरकावासाः यावत्-कालः १, कहाकालः २, रौरवम् , महारौरवम् , अप्रतिष्ठान चेतनामकाः सन्ति, 'ते णं णगा छद्वीए तमाए पुढवीए नरएहितो महंततरा चेव १, महावित्थिनतराचेव २, महावगासतराचे ३ महापारिकतरावेव ४ ' हे गौतम ! ते खलु नरकाः पूर्वोक्ताः पञ्चनरकावासाः पष्ठयास्तमायाः पृथिव्याः नरकेभ्यो ' इसके उत्तर में प्रभु ने कहा-'गोयमा' हे गौतम ! 'सत्तपुढवीओ पण्णताओ' पृथवियां सात कही गई हैं 'तं जहा' जो इस प्रकार से हैं-'रयणप्पभा जाय अहेसत्तमा' रत्नप्रभा यावत्-शर्कराप्रभा, वालुकाप्रमा, पंकप्रभा, धूमप्रभा और अधासप्तमी-(तमस्तमःप्रभा)। ____ अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'अहे सत्तमाए णं पुढवीए पंच अणुत्तरामहतिमहालया जाव अपइहाणे' हे भदन्त ! सातवीं पृथिवी जो अधःसप्तमी है उसके प्रधान पांच महाविशाल-काल, महाकाल, रौरव महारौरव और अप्रतिष्ठान ये नरकावास कहे गये हैं न ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-हाँ, गौतम ! कहे गये हैं। ये नरक छठी तमः प्रभा पृथिवी के नरकों की अपेक्षा दीर्घता में बहुत बडे हैं, एवं विष्कंभ
तेन तर मापता मडापी२ प्रभु ४ छ -“गोयमा !" गौतम ! " सत्त पुढवीभो पण्णत्ताओ" पृथ्वीमा (13) सात ही छ. "तंजहा" तमना नाम नीय प्रभारी छ-" रयणप्पभा जाव अहे सत्तमा" नला, शशप्रमा, वायुमा , अमा, धूमप्र, भाप्रमा, अधःसभी (मस्तम:मा.)
गौतम स्वाभीनप्रश्न-" अहे सत्तमाए णं पुढवीए पंच अणुत्तरा महतिमहालया जाव अपइटाणे" ॐ भगवन २ सातभी मय:सभी न२४ छ तभी પાંચ અનુત્તર, મહાવિશાળ કાળ, મહાકાળ, રૌરવ, મહારૌરવ, અને અપ્રતિકાન, આ પાંચ નરકાવાસે કહ્યા છે ખરા ? . મહાવીર પ્રભુને ઉત્તર-હા, ગૌતમ! ત્યાં તે પાંચ નરકાવાસે આવેલા છે. તે નરકાવાસે છઠ્ઠી તમ પ્રભા નરકના નરકાવાસ કરતો લંબાઈ અને પહોળાઈની અપેક્ષાએ ઘણું જ વધારે વિસ્તારવાળા છે. તે નરકાવાસમાં નારકેને રહેવાને માટેનું ક્ષેત્ર વિશાળ છે. તેથી તેઓ મહાવકાશતર (છઠ્ઠી