________________
५४८
भगवतीसूत्रे मेवोत्पादच्यवनसम्भवः, अवस्थानं तु असंख्यातानामपि स्यात् , असंख्यजीवितत्वेन ए सदैव जीवितकाले अपंख्यातानामुत्पादात् , इति फलितम् , 'नवरं नोइंदियोवउत्ता अणंतरोववनगा, अणंतरोवगाढगा, अणंतराहारगा, अणंतरपज्जत्तमा य एएसि जहण्णेणं एको वा, दो वा, तिभि वा, उक्कोसेणं संखेज्जा पण्णता सेसा असंखेज्जा भाणियवा' नवरं-पूर्वापेक्षया विशेपस्तु-आनताणतयोविमानावासेपु नो इन्द्रियोपयुक्ताः मनोयुक्ताः, अनन्तरोपपन्नकाः, अनन्तरात्रगाढकाः, अनन्तराहारकाः, अनन्तरपर्याप्तकाश्च एतेषां पञ्चानां जघन्येन एको वा, द्वौ वा, त्रयोवा, तादिकों से चवित हुए जीव भी गर्भजमनुष्यों में ही उत्पन्न होते हैं। इसलिये एक समय में संख्यात जीवों का ही उत्पाद और च्यवन संभवता है। तथा जो अवस्थान असंख्यातों का कहा गया है-सो उसमें कारण ऐसा है कि इनका आयुष्य असंख्यात वर्ष का होता है। अतः इनके जीवनकाल में असंख्यातदेव उत्पन्न होते हैं, इसलिये स्थिति में असंख्यात देवों की यहां प्ररूपणा की गई है । 'नवरं नोइंदियो वउत्ताअणंतरोववन्नगा, अणंतरोवगाढगा, अणंतराहारगा, अणंतरपज्जत्तगा य एएसिं जहण्णेणं एको चा, दो चा, तिन्नि वा उक्कोसेणं संखेज्जा पण्णत्ता, सेसा असंखेज्जा भाणियव्वा' पूर्व की अपेक्षा यदि कोई विशेषता है तो वह ऐसी है कि आनतप्राणत के विमानावासों में मनोयुक्त, अनन्तरोपपन्नक, अनन्तरावगाढक, अनन्तराहारक और તે વિમાનાવાસમાંથી એક સમયમાં સંખ્યાત દેવેનું જ વન થાય છે, કારણ કે ત્યાંથી સંખ્યાત દેવો જ ચ્યવન પામીને ગર્ભજ મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી ત્યાં એક સમયમાં સંખ્યાત છને ઉત્પાદ કહ્યો છે અને ત્યાંથી એક સમયમાં સંખ્યાત છનું મ્યવન કહ્યું છે. પરંતુ આનતપ્રાકૃત કલ્પના અસંખ્યાત જનનાં વિસ્તારવાળા વિમાનાવાસે માં અસંખ્યાત દેવો વિદ્યમાન હોય છે, કારણ કે તેમનું આયુષ્ય અસંખ્યાત વર્ષનું હોય છે. તેથી તેમના જીવનકાળમાં ત્યાં અસંખ્યાત દેવ ઉત્પન્ન થાય છે, તેથી સત્તા (વિદ્યમાનતા) વિષયક આલાપકમાં અહીં અસંખ્યાત દેવેની પ્રરૂપણ કરવામાં भावी छ. " नवरं नोइंदियोवउत्ता अणंतरोववन्नगा, अणंतरोवगाढगा, अणंतराहारगा, अणंतरपज्जत्तगा य एएसिं जहण्णेणं एको वा, दो वा, तिन्नि वा, उक्कोसेणं संखेज्जा पण्णत्ता, सेसा असंखेज्जा भाणियव्वा" ५२न्तु पडेट: ४थन ४२di અહીં વિશેષતા એટલી જ છે કે આનતપાતના વિમાનાવામાં મનેયુક્ત, અનન્તપન્નક, અનન્તરાવગાઢક, અનઃરાહારક અને અનન્તર પર્યાપ્ત છે