________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० २ सू० १ देवविशेषनिरूपणम् ५४७ प्रतिपत्तव्यानि, असंख्येयविस्तृतेषु विमानावासेघु, उत्पद्यन्तेपु-उत्पद्यमानेषु उत्पद्यन्ते पदोपलक्षितविषयेषु च चन्तिपु-च्यवत्सु च्यवन्तिपदोपलक्षितविपयेषु च एवमेव पूर्वोक्तकरीत्यैत्र संख्येयाः भणितव्याः । प्रज्ञप्तेषु-प्रज्ञप्तपदोपलक्षितेषु विषयेषु असंख्येयाः वक्तव्याः तथा च आनवप्राणतयोः संख्येयविस्तृतेषु विमानावासेषु उत्पादे च्यवने अवस्थाने च विमानानां संह्यातविस्तृतत्वात् संख्याता एव भवन्ति, असंख्यातविस्तृतेषु उत्पादच्यननयोः संख्याता एव भवन्ति यतो गर्भजमनुष्येभ्य एव आनतादिषु उत्पान्ते, ते च संख्याता एन सन्ति, एकमेव आनतादिभ्यश्च्युना गर्भजमनुष्येष्वेवोत्पद्यन्ते, अत एकसमये संख्याताना. विषयक तीन आलापक सहस्रारकल्प में कहे अनुसार जानना चाहिये । तथा असंख्यातयोजन विस्तारवाले विधानाबालों में उत्पादविषयक और उतनस विषयूल जो आलापक कहे गये हैं उनमें पूर्वोत्तरीति के अनुसार 'संख्यात पाठ का उच्चारण करना चाहिये । तथा सत्ताविषयक आलापक में 'असंख्यात' ऐसे पाठ का उच्चारण करना चाहिये । संख्यातयोजनविस्तारवाले आनतप्राणतविमानावासों में संख्यातयोजन विस्तारवाले होने के कारण उत्पाद उतना और सत्ता में संख्यात ही आनतप्राणन देव होते हैं, और असंख्यात योजनविस्तारवाले आनतप्राणत विमानावासों में असंख्यात योजनविस्तारवाले होने के कारण उत्पाद में और च्यवन में तो संख्यात ही आणतमाणत देव होते हैं। क्योंकि गर्भजमनुष्यों से ही आकरके जीव आनतादिकों में उत्पन्न होते हैं । और ये संख्यात ही होते हैं । इसी प्रकार आनઅને સત્તા વિષયક જેવા ત્રણ આલાપકે કહા છે એવાં જ ત્રણ આલાપકે અહીં પણ કહેવા-જોઈએ તથા અસંખ્યાત એજનના વિસ્તારવાળા આનતપ્રાણુતના વિમાનાવાસમાં ઉત્પાદ અને ઉર્જાના વિષયક આલાપકેમાં સંખ્યાત' પદનું જ ઉચ્ચારણ થવું જોઈએ પરંતુ સત્તાવિષયક આલાપકમાં
અસંખ્યાત” પદનું ઉચ્ચારણ થવું જોઈએ જેમ કે...આનતપ્રાતના સંખ્યાત વૈજનના વિસ્તારવાળા વિમાનાવાસમાં સંખ્યાત દેવે ઉત્પન્ન થાય છે, તેમાંથી સંખ્યાત દેવોનું વન થાય છે અને ત્યાં સંખ્યાત આનતાણત દેવ વિદ્યમાન હોય છે. આનતાણતના અસંખ્યાત જનના વિસ્તાર વાળા વિમાનાવસોમાં એક સમયમાં સંખ્યાત દેવેને ઉત્પાદ થાય છે, કારણ કે ગર્ભજ મનુષ્યમાંથી આવીને ત્યાં જ ઉત્પન્ન થાય છે અને તેમની સંખ્યા સંખ્યાત પ્રમાણ જ હોય છે. સખ્યાત એજનના વિસ્તારવાળા