________________
५४४
भगवतीसूत्रे 'एवं जाय सहस्तारे' एवं पूर्वोक्तनदेव यारत् माहेन्द्रे, ब्रह्मलोके, लान्तके, महाशुक्र, सहस्रारे च कल्पे आसे यम् , सहतारान्तेषु कल्पेगु तियग्योनिकानामुत्सादेन असंख्येयानां त्रियपि गमकेषु उत्पादो-द्वर्तना-सत्ता विषय केषु सद्भावात् , नाणत्तं विमाणेसु लेसागु य, सेस तं चे नानात्वं-पृथक्त्वं विमानेपु लेश्यासु चाक्से यम्, तत्र विमानेपु नानात्वम् , तथाहि प्रथमे कल्पे द्वात्रिंशल्लक्षाणि विमा. नावाप्ताः, द्वितीये अष्टाविंशतिलक्षाणि विमानावासाः, तृतीये द्वादशलक्षाणि, चतुर्थे अष्ट लक्षाणि, पञ्चमे चत्वारि लक्षाणि, पष्ठे पश्चाशत् सहस्राणि, सप्तमे चत्वारिंशत्सहस्राणि, अष्टमे पटूसहस्राणि, नरमे दशमे च चतुश्शतानि, एकादशे द्वादशेच भी ये सज्ञी जीवों में ही उत्पन्न होते हैं अतः तीनों गमकों में असंज्ञी जीवों का सद्भाव नहीं कहा गया है। 'एवं जाच सहस्सारे' इसी प्रकार से यावत्-माहेन्द्र, ब्रह्मलोक, लान्तक, महाशुक और सहस्रारान्त कल्पों में तियायोनिक जीवों का उत्पाद होने से असंख्यातयोज. नविस्तारवाले इन आवासों के तीनों गमकों में-आलापकों में-उत्पाद, उतना और सत्ताविषयक गमकों में असंख्यात तिर्यग्योनिक जीवों का उत्पाद होने से असंख्पाततियंग्योनिक का सद्भाव कहा गया है। 'जाणत्तं विमाणेसु, लेस्सासु य सेसं तं चेव' तथा पूर्वकथन की अपेक्षा यहां विमानों के कथन में और लेश्याओं के कथन में भिन्नता है-जो इस प्रकार से हैं-प्रथमकल्प में३२ लाख विमानावास हैं द्वितीय कल्प में२८ लाख विमानावास हैं तीसरे कल्प में १२ लाख विमानायास हैं, चौथे कल्प में ८ लाख विमानोवास हैं, पांचवें कल्प में चार लोख विमानावास हैं, छठे कल्प में ५० हजार विमानावास हैं, सातवेंकल्प में ४० हजार विमानावास हैं, आठवे कल्प में छ हजार विमानावास हैं, नौवें और ५मा मसी लवाना समाव हो नथी. "एवं जाव सहस्सारे" પ્રકારનું કથન મહેન્દ્ર, બ્રાલેક, લાન્તક, મહાશુક્ર અને સહસ્ત્રાર સુધીના કલ્પમાં પણ સમજવું આ કપમાં તિર્યનિક જીવન ઉત્પાદ હોવાથી અસંખ્યાત રોજનના વિસ્તારવાળા આ આવાસોમાં ત્રણે આલાપકેમાં–ઉત્પાદ, ઉદ્વર્તાના અને સત્તાવિષયક આલાપમાં–અસંખ્યાત તિર્યનિકનો સદુભાવ
हो 2. " णाणत्त विमाणेसु लेसासु य, सेस तंचेव" पूर्वथन ४२ मा કથનમાં વિમાને અને વેશ્યાઓના કથનમાં જ ભિન્નતા છે. તે નીચે પ્રમાણે છે–પહેલા ક૯૫માં ૩૨ લાખ વિમાનાવાસ છે, બીજામાં ૨૮ લાખ, ત્રીજામાં ૧૨ લાખ, ચેથામાં આઠ લાખ, પાંચમાંમાં ૪ લાખ, છઠ્ઠામાં ૫૦ હજાર, સાતમાંમાં ૪૦ હજાર, આમાંમાં ૬ હજાર, નવમાં અને દસમામાં ૪૦૦