Page Text
________________
३९९
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२० १० सू० ३ रत्नप्रभादिविशेषनिरूपणम् असदभावपर्यवाः, देश आदिष्टस्तदुमयपर्ययश्चतुष्यदेशिकः स्कन्धः आत्मा च नो आत्मानश्च अवक्तव्यः - आत्मा इति च नो आत्मा इति च१८, देशाः आदिष्टाः सद्भाव पर्यवाः देश आदिष्टः असद्द्भावपर्यवः, देश आदिष्टस्तदुभय पर्यवः चतुष्यदेशिकः स्कन्धः आत्मानश्च नो आत्मा च अवक्तव्यः - आत्मा इति च नो आत्मा इति च१९ तत् तेनार्थेन गौतम । एवमुच्यते चतुष्प्रदेशिकः स्कन्धः स्यात् आत्मा, स्यात् नो आत्मा, स्यात् अवक्तव्यम् - निक्षेपः, ते चैत्र भङ्गा उच्चारयितव्याः यावत् नो आत्मा इति च ।
आत्मा भदन्त ! पश्चमदेशिकः स्कन्धः, अन्यः पञ्चमदेशिकः स्कन्धः ? गौतम ! पश्चप्रदेशिकः स्कन्धः स्यात् आत्मा १, स्यात् नो आत्मा२, स्यात् अवक्तव्यम् - आत्मा इति च, नो आत्मा इति च३, स्यात् आत्मा च नो आत्मा च४ स्यात् आत्मा च५, नो आत्मा च अवक्तव्येन च४, त्रिककसंयोगे एको नि पतति, तत् केनार्थेन भदन्त ! तदेव प्रत्युच्चारयितव्यम् ? गौतम ! आत्मनः आदिष्टे आत्मा १ परस्य आदिष्टे नो आत्मा तदुभयस्य आदिष्टे अवक्तव्यम् ३ देश आदिष्टः सद्भाव पर्यवः देश आदिष्टः असद्भावपर्यंत्र एवं द्विककसंयोगे सर्वे पतन्ति, त्रिककसंयोगे एको न पततिर, पद्मदेशिके सर्वे पतन्ति ३२, यथा पद्मदेशिके एवं यावत् अनन्त प्रदेशिके, तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! इति यावत् विहरति ॥ ३ ॥ दशमोदेशकः समाप्तः, द्वादशं शतकं समाप्तम् ।
टीका - आत्माधिकाराद् रत्नप्रभादिभावान् आत्मत्वानात्मत्वरूपेण प्रपयितुमाह- 'आया भंते । रयणप्पभापुढवी, अन्ना रयणष्पभापुहवी?' गौतमः पृच्छति रत्नप्रभा पृथिवी आत्मा - अतति- सततं गच्छति ताँस्तान् पर्यायान् रत्नप्रभादि विशेष वक्तव्यता
दन्त !
"
'आया भंते ! रयणष्पना पुढवी' इत्यादि ।
टीकार्थ- सूत्रकार ने इस सूत्र द्वारा आत्माधिकार होने के कारण रत्नप्रभा आदि भावों की आत्मारूप से प्ररूपणा की है-इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है-, आया भंते । रयणप्पभापुढवी, अन्ना रयणभापुढची' हे भदन्त ! रत्नप्रभा पृथिवी असद्रूप है ? यहां "अतति सततं
- रत्नप्रलाहि विशेष वक्तव्यता
66
'आया भंते! रयणप्पभा " त्यिाहि
ટીકા–આત્માના અધિકાર ચાલી રહ્યો છે, તેથી સૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા રત્નપ્રભા આદિ ભાવેાની આત્મારૂપે અને અનાત્મા રૂપે પ્રરૂપણા કરી છે ગૌતમ સ્વામી આ વિષયને અનુલક્ષીને મહાવીર પ્રભુને એવા પ્રશ્ન पूछे छे है-" आया भने ! रयणप्यापुढवी, अन्ना रयगध्पभापुदवी ?" हे भगवन् ! રત્નપ્રભા પૃથ્વી સદૃરૂપ છે કે અસદ્ગુરૂપ છે ?
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |