________________
भगवती सूत्रे
वानव्यन्तरादिपुत्पद्य, ततभ्युत्वा तिर्यक्रपञ्चेन्द्रिये गत्या अन्तर्मुहूर्त स्थित्वा पुनव्यद्रव्य देवत्वेनैव उपजायते इत्यादिरीत्या बोध्यम्, उत्कृष्टेन तु अन्तरम्, अनन्तं कालं वनस्पतिकालपर्यन्तं भवति, गौतमः पृच्छति - ' नरदेवस्स णं पुच्छा, हे भदन्त | नरदेवस्य खलु कियन्तं कालम्, अन्तरं भवति ? इति पृच्छा, भगवानाह - 'गोयमा ! जहणेणं साविरेगं सागरोवमं, उक्को सेणं अनंतं कालं अ पोगपरियहं देणं' हे गौतम । नरदेवस्यान्तरं जघन्येन सातिरेकं सागरोपमम्, उत्कृष्टेन तु अन्तरम्, अनन्तं कालम् देशोनम् अपाईं पुद्गल परिवर्तम् - पुद्गलपरा होकर कोई जीय दश हजार वर्ष की स्थिति वाले वानव्यन्तरादिकों में उत्पन्न हो जावे - फिर वहां से मरकर वह एक अन्तर्मुहूर्तनक शुभतिर्यञ्च पंचेन्द्रिय में उत्पन्न हो जावे इस प्रकार वहां एक अन्तर्मुहूर्त तक रह कर पुनः वहां से मरकर वह भविक द्रव्यदेव हो जावे- इस रीति से यह अन्तर आता है ।) तथा उत्कृष्ट से अन्तर यहां वनस्पति काल प्रमाण है । अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-' नरदेवस्स णं पुच्छा ' हे भदन्त ! नरदेव को कितने काल का अन्तर - विरहकाल होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोधमा । जहणेणं लातिरेगं सागरोवमं उक्कोसेणं अगंनं कालं अवडूंपोग्गलपरियहं देणं' हे गौतम! नरदेव का अन्तर जघन्य से कुछ अधिक एक सागरोपम का है, और उत्कृष्ट से देशोन अर्धपुल परिवर्तपर्यन्तरूप अनन्तकाल का है। यह तो
રૂકર
પ્રમાણે સમજવુ –કેઈપણુ જીવ લવિકદ્રવ્યદેવની પર્યાયને ત્યાગ કરીને દસ હજાર વર્ષની સ્થિતિવાળા વ્યતરાતિકામાં ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યાંનુ આયુષ્ય પુરૂ કરીને તે એક અંતર્મુહૂત સુધી શુભપૃથ્વીકાયાદકામાં ઉત્પન્ન થઈ જાય. અને ત્યાંનું આયુષ્ય પૂરૂ' કરીને એક અતર્મુહૂત પ્રમાણુ કાળ ખાઇ ભવિકદ્રવ્ય ધ્રુવની પર્યાયમાં ફ્રી ઉત્પન્ન થઇ જાય, તેા આ પ્રકારે દસહજાર વર્ષ અને એક અંતર્મુહૂત પ્રમાણુ કાળનું જઘન્ય અત્તર આવી જાય છે. અને ઉત્કૃષ્ટ અંતર (વિરહકાળ) વનસ્પતિકાળ પ્રમાણુ કહ્યું છે.
गौतम श्वाभीना प्रश्न - " नरदेवरस णं पुच्छा " हे भगवन् ! नरदेवना विरडेठाण (अजनी अपेक्षा अंतर) उसे उह्यो छे ? उत्तर- " गोयमा ! जहणेणं सातिरेगं सागरोवमं उक्कोसेणं अगतं कालं अवङ्क्षपोगालपरियहं देसूणं " हे गौतम ! नरहेवने। विरहाण ओछाभां मोठी એક સાગરાપમ કાળ કરતાં સહેજ અધિક છે, અને ઉત્કૃષ્ટ વિરહકાળ દેશેાન અધ પુદ્ગલપરિવત રૂપ અનંતકાળના છે. એ વાત તા પહેલાં સમજાવવામાં