________________
भगवतीसूत्रे अस्या रत्नप्रभायां पृथिव्याम् उत्कृष्टेन, सागरोपमस्थिति के-सागरोपमायुक्त नरके नैरयिकतया कथम् उपपधेरन् ? भगवानाह-'समणे भगवं महावीरे वागरेइ-उनवज्जमाणे उपबन्नेत्ति वत्तव्य सिया' गोलागलादीनाम् सम्प्रति विर्यग्योनौ वर्तमानत्वेन यस्मिन् काले ते गोलाङ्गलादयो वर्तन्ते, न तस्मिन् काले ते नारकाः सन्ति अतः कथं ते नारकतया उत्पश्चरन् ? इति त्वया नाशङ्कनीयम् यतः उस्प. स्यमान उत्पन्नः इति वक्तव्यं स्यात् , वर्तमानक्रियाकालमाीकालयो रभेदात् , में नैरयिक रूप से क्या उत्पन्न हो सकते हैं ? 'समणे भगवं महावीरे वागरेइ, उववज्जमाणे उबबन्ने ति वत्तव्वं सिया' इस पर श्रमण भगवान् महावीर ने ऐसा कहा-हां, गौतम | वे सब नैरयिक रूप से उत्पन्न हो सकते हैं। तात्पर्य कहने का ऐसा है कि "जिस समय गोलाङ् गूल आदि तिर्यग्योनि में गोलाशूल आदि की पर्याय में मौजूद हैंतबतक वे-उस काल में नारक नहीं हैं, अतः वे नारकरूप से उत्पन्न हो सकते हैं-ऐसा कसे कहा जा सकता है" सो ऐसी आशंका तुम्हें नहीं करनी चाहिये क्यों कि " उत्पस्यमान उत्पन्नः" होनेवाला होता हैवह उत्पन्न हो चुका है" इस नियम के अनुसार भविष्य में नारक रूपं से उत्पन्न होनेवाले वे अभी वर्तमान में भी नारकरूप से उत्पन्न हुए मान लिये जाते हैं। वर्तमान क्रियाकाल और भाविक्रियाकाल इन दोनों उववज्जेज्जा?" मा रत्नमा पृथ्वीमा मे सागरामनी 6 स्थितिमा નારકે માં નરયિક રૂપે શું ઉત્પન્ન થઈ શકે છે?
"समणे भगवं महावीरे वागरेइ, उववज्जमाणे, उववन्ने, त्ति वत्तव्वं सिया" श्रम ससवान महावीरे । प्रश्न वाम ३२ स यु , ગૌતમ! તેઓ બધાં નારક રૂપે ઉત્પન્ન થઈ શકે છે, કારણ કે જેઓ ઉત્પન
થનારા હોય છે તેમને માટે એવું કથન પણ કરી શકાય છે કે “જે સમયે ગોલાંગૂલ અદિ તિનિમાં લાંગૂલ આદિની પર્યાયમાં મોજૂદ હોય છે, ત્યારે તે તેઓ નારક હેતા નથી, તેથી તેઓ નારક રૂપે ઉત્પન થઈ ચુક્યા છે, એવું કથન કેવી રીતે કરી શકાય ? ” આ પ્રકારની આશંકા કરવી જોઈએ नही ४।२६ "उत्सत्स्यमानः उत्पन्नः " "2 64-1 थवाना डाय छे, ઉત્પન્ન થઈ ચુક્યા છે,” આ નિયમ અનુસાર ભવિષ્યમાં નારક રૂપે ઉત્પન્ન થનારા તે ગલાંગૂલવૃષભ આદિ અને વર્તમાન કાળે પણ નારક રૂપે ઉત્પન થયેલા માની લેવામાં આવે છે. વર્તમાન ક્રિયાકાળ અને ભાવિ ક્રિયા કાળ, આ બનેમાં વિવક્ષાને અધીન અભેદ માની લેવામાં આવે છે તેથી