Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ ३० ६ सू०१ राहुस्वरूपनिरूपणम् २१ तमेव चन्द्रबिम्बसम्बन्धिनं पञ्चदर्श भागं शुक्लपक्षस्य प्रतिपदादिषु तिथिषु उपदर्शयन् उपदर्शयन् , पञ्चदशभागेन स्वयमपसरणतः प्रकटयन् प्रकटयन् तिष्ठति तदाह
'पढमाए पढमं भागं जाव पन्नर सेस पन्नरसमं भागं'
प्रथमायां प्रतिपदायां प्रथमं भाग, यावत्-द्वितीयादिषु द्वितीयादिक भागम् एवं रीत्या पश्चदश्यां पूर्णिमायाम् पञ्चदशं भागम् उपदर्शयन् तिष्ठति इति पूर्वणान्वयः, तथासति-'चरिमसमए चंदे विरत्ते भवइ, अवसेसे समए चंदे रत्ते वा, विरत्ते वा भवइ' चरमसमये-पूर्णिमारूपकालविशेषे चन्द्रो विरक्तो भवतिराहुणा रहितो भवति, सर्वथा शुक्ली भवति, इतिभावः, सर्वथैव अनाच्छादितआच्छादित नहीं रहता है। 'तमेव सुक्कपक्खस्स उवदंसेमाणे चिह' ध्रुवराहु चन्द्रबिम्ब-संबंधी पन्द्रहवें भाग को शुक्लपक्ष की प्रतिपदा
आदि तिथियों में, अपने पन्द्रहवें भाग से हटता हटता हुआ प्रकट करता रहता है सो ही 'पढमाए पढम भाग जाव पन्नरसेस्सु पनरसमं भाग' इस सूत्रधारा सूत्रकार ने प्रकट किया है शुक्लपक्ष की प्रतिपदामें वह चन्द्र के प्रथम भाग को, यावत् द्वितीयादि तिथियों में द्वितीयादिभाग को इस रीति से पूर्णिमा में पन्द्रहवें भाग को प्रकट कर देता है। इस प्रकार होने पर वह 'चरिमसमए चंदे विरत्ते भवह, अवसेसे समए चंदे रसे वा विरत्ते वा भवह' पूर्णिमारूप कालविशेष के दिन चन्द्र ध्रुवराहु से सर्वथा रहित हो जाता है अर्थात् बिलकुल शुभ्र हो जाता है क्यों कि (माहित) रहेता नथी. " तमेव सुकपक्खस्स उवदंसेमाणे उपदंसेमाणे चिट्ठइ" શુકલપક્ષની એકમથી શરૂ કરીને પૂર્ણિમા પર્યન્તની પંદર તિથિઓમાં યુવરાહ પિતાના પંદરમાં ભાગપ્રમાણ દૂર થતે થતે દરરોજ ચર્નબિંબના પંદરમાં मागप्रमाणु माछाहनने ६२ र २ छे. सर वात सूत्र “पढमाए पढम भागं जाव पन्नरसेसु पन्नरसम भागं " सूत्र बाट ४ છે–શુકલપક્ષની એકમે રાહ ચન્દ્રબિંબના એક ભાગને પ્રકટ કરે છે (એક ભાગ પરનું આવરણ દૂર કરે છે), બીજની તિથિએ બીજા ભાગને, અને એજ કમે દરરોજ એક એક ભાગને પ્રકટ કરતે કરતે પૂર્ણિમાની તિથિએ પંદ२भा नागने ५८ ४२ छ मा प्रमाणे पाथी “चरिमसमए चंदे विरत्ते भवइ, अवखेसे समए चंदे रत्ते वा विरत्ते वा भवइ" पूवि भानी तिथि ચન્દ્રબિંબ યુવરાથી સર્વથા રહિત થઈ જાય છે. એટલે કે બિલકુલ શુન્ન થઈ જાય છે, કારણ કે તે તિથિએ ચન્દ્ર બધી તરફથી અનાચ્છાદિત રહે છે શુકલપક્ષની બાકીની તિથિઓમાં ચન્દ્રબિંબ રાહ દ્વારા અંશતઃ આચ્છાદિત અને અંશતઃ અનાચ્છાદિત રહે છે.
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |