________________
प्रमेयचन्द्रिकाटोका श०९३०३४८ ३वायुकायस्य वृक्षप्रचालने क्रियानिरूपणम् ६७१ किरिए, सिय पंचकरिए, एवं जान, वीयं पचाले माणे वा पुच्छा गोयमा ! सिय तिकिरिए, सिय चउकिरिए, सिय पंचकिरिए, सेवं अंते ! सेवं भंते ति ॥ सू० ३ ॥
" नवमस्त चउत्तीसइयो उद्देसो समन्तो ॥ नवमसयं समत्तं "
छाया - वायुकायिकः खलु भदन्त ! वृक्षस्य मूलं चालयन वा प्रापातयन् वा, कतिक्रियः ? गौतम ! स्यात् त्रिक्रियः स्यात् चतुष्कियः स्यात् पञ्चक्रियः, एवं कन्दम्, एवं यावत् बीज, मचालयन का पृच्छा, गौतम ! स्यात् त्रिक्रियः, स्यात् चतुष्क्रियः स्यात् पञ्चक्रियः, तदेवं भदन्त । तदेवं भदन्त ! इति ॥ ०३॥ नवमस्य चतुस्त्रिंशत्तम उद्देशः समाप्तः नवमशतकं समाप्तम् ॥ टीका - क्रियाधिकारात् वायुकायिकस्य व्यापारविशेषाविशिष्टदशायां क्रियावक्तव्यतां पृच्छति - ' चाउकाइए णं भंते! रुक्खस्स मूल पचालेमाणे वा, पवाडेमाणे वा कइकिरिए ? ' हे भदन्त ? वायुकायिकः खलु वृक्षस्य मूलं मचालयन् वा–प्रकम्पयन्, प्रपातयन् वा - अधोनिपातयन् वा कतिक्रियः कियत् क्रियाबकाइएण भंते ! रुक्खस्स मूलं ' इत्यादि ।
6
,
टीकार्थ - - क्रिया का अधिकार चालू है इस से वायुकायिक जीव जब अपने व्यापार विशेष से विशिष्ट होता है तब वह कितनी क्रियाओं वाला होता है ? इस बात को इस सूत्र द्वारा सूत्रकारने प्रकट किया है - इसमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है - ' वाउक्काइए णं भंते ! रुक्खस्स मूलं पचालेमाणे वा, पवाडेमाणे वा, कहकिरिए ' हे भदन्त ! वायुकायिक जीव जप वृक्ष के मूल को कम्पित् करता है उसे नीचे जमीन पर गिरा देता है, उस समय वह कितनी क्रियाओं वाला होता 'वाउकाइरणं भंते । रुक्वस्समूलं इत्यादि -
.f
"
ટીકા—ક્રિયાને અવિકાર ચાલી રહ્યો છે વાયુકાયિક જીવ જ્યારે પેાતાના વ્યાપાર વિશેષમાં પ્રવૃત્ત હોય છે, ત્યારે તે કેટલી ક્રિયાઓ કરે છે. તે વિષયનું સૂત્રકારે અડ્ડી' નીચે પ્રમાણે પ્રતિપાન કર્યુ છે-ગૌતમ સ્વામીને प्रश्न--'" वाछक्काइएणं भंते! रुक्खस्स मूल पंचालेमाणे वा, पवाडेमाणे वा, कइ किरिए ? ”
હે ભગવન્! વાયુકાયિક જીવ જ્યારે વૃક્ષના મૂળને કંપાવે છે અને તેને નીચે જમીન પર પાડી નાખે છે, ત્યારે તે કેટલી ક્રિયાઓ વાળા હાય છે?
