________________
प्रमेययन्द्रिका टीकाश०९ उ०३४ २०१ पुरुषाश्वादिहननतद्वैरबन्धनिरूपणम् ६४९ मन् किम् अन्यतरम् एकतरं त्रसंप्राणं हन्ति ? किंवा नो अन्यतरान् तदभिन्नान् त्रसान् माणान हन्ति ? भगवान् आह-' गोयमा ! अन्नयरपि तमपाणं हणइ, णो अन्नयरे वि तसे पाणे हणइ. हे गौतम ! पुरुषः खलु कश्चित् अन्यतरमपि सं पाणं हन्ति, अथच नो अन्यतरानपि-तेभिन्नानपि त्रसान प्राणान हन्ति । उपर्युक्तयुक्तः, गौतमः प्राह-' से केणटेणं मंते ! एवं वुच्चइ-अन्नयरं तसं प्राणं हणइ, णो अन्नयरे वि तसे पाणे हणइ ? ' हे भदन्त ! तत्-अथ केनार्थेन एवमुच्यते-अन्यतरं त्रसं प्राणं धनन् अन्यतरमपि त्रसं प्राणं हन्ति, अथच' नो अन्यतरानपि तद्भिनानपि त्रसान् प्राणान् इन्ति ? भगवानाह-गोयमा ! तस्स णं एवं मवइ-एवं खलु अई एगं तसं पाणं हणामि' तस्य खलु अन्यतरत्रस यह मनुष्य उसी विवक्षित एक उस प्राणीको मारता है, या उससे भिन्न अन्य प्रस प्राणियोंको भी मारता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है-'गोयमा 'हे गौतम ! 'अन्नयरं पि तसं पाणं हणइ णो अन्नयरे वि तसे पाणे हणइ' जब कोई मनुष्य किसी एक त्रस-दीन्द्रियादिक प्रसजीवको मारताहै-तब वह उस त्रस प्राणीको मारनेके साथ २ उससे भिन्न और नस प्राणियों को भी मारता है। इस विषयमें कारण पहिले जैसा कहा गया है, बैलाही जानना चाहिये । अर्थात् गौतमने जब प्रभुसे इस विषयमें कारण जाननेके लिये ऐसा पूछा कि 'से केणटेणं भंते ! एवं बुच्चद-अन्नयरं पि तसं पाण हणइ, णो अन्नयरे वि तसे पाणे हणइ ' हे भदन्त ! आप ऐसा किम कारणसे कहते हैं कि किसी एक त्रस प्राणीके भारनेमें प्रवृत्त हुआ पुरुष उस त्रस जीवको मारनेके साथ २ उसले भिन्न और भी त्रस जीवों को मारता है ? तब इस प्रश्नके ધના કરતા હોય છે, કે તે ત્રસ જીવ સિવાયના અન્ય ત્રસ જીની પણ વિરાધના ४२ती हाय ? महावीर प्रसुन उत्तर-"गोथमा !" गौतम ! “अन्नयर पि तसं पाणं हणइ, णो अन्नयरे वि तसे पाणे हणइ " न्यारे । मनुष्य अ स (કીન્દ્રિયાદિક જીવની) હત્યા કરતા હોય છે, ત્યારે તે મનુષ્ય તે ત્રસ જીવની હત્યા કરવા ઉપરાંત તે ત્રસ જીવ સિવાય અન્ય જીની પણ હત્યા કરે છે.
गौतम स्वामी प्रश्न-" से केणटेण भंते एवं' वुच्चइ-अन्नयरं पि तस पाणं हणइ, णो अन्नयरे वि तसे पाणे हणइ" महन्त ! २५ मे ॥ કારણે કહે છે કે કેઈ એક ત્રસ જીવની વિરાધના કરતે મનુષ્ય તે ત્રસ જીવ સિવાયના અન્ય ત્રસ જીવોની પણ સાથે સાથે વિરાધના કરે छ १ मडावी२ प्रसुने। उत्तर-" गोयमा !" 3 गौतम " तस्सणं एंव भवइभ०-८२