________________
१५८५
प्रमेrचन्द्रिका टी० श९ ०२ सू० १ जम्बूद्वीपचन्द्रसूर्यादिवक्तव्यता प्रतिगता पर्षद, शुश्रूषमाणो विनयेन प्राञ्जलिपुटो गौतमः पर्युरासीन एवं वक्ष्यमाणप्रकारेण अवादीत् - 'जंबुद्दीवे णं संते । दीवे केवइया चंदा पभासिसुवा, पभासेति वा, पभासिस्संति वा ? ' हे भदन्त । जम्बूद्वीपे खलु द्वीपे कियन्तचन्द्राः प्राभापित प्राकाशयन् वा, प्रभासन्ते प्रकाशयन्ति वा प्रभासिष्यन्ते प्रकाशयिव्यन्ति वा? भगवानाह - ' एवं जहा - जीवाभिगमे जाव - " एगं च सयसहस्सं तेत्तीसं खलु भवे सहस्साई । नत्र य सया पन्नासा तारागणको डिकोडीनं ' ॥६२॥ हे गौतम ! एवं वक्ष्यमाणरीत्या यथा जीवाभिगमे सूत्रे ज्योतिष्कविषयवक्तव्यता उक्ता तथा अत्रापि वक्तव्या, तथा चोक्त तत्र - "केवढ्या चंदा पभासिसु वा पभासिति वा, नमस्कार करने के लिये निकली प्रभु को वन्दना और नमस्कार कर धर्मकथा सुनकर वह पीछे वापिस गई । त्रिविध पर्युपासना से प्रभु की पर्युपासना करते हुए गौतम बडे विनय के साथ दोनों हाथों को जोड़कर प्रभु से ऐसा पूछा - (जंबूद्दीवे णं भंते ! दीवे केवइया चंदा पभासिं वा पभासेंति वा, पद्मासिस्संति वा ) हे भदन्त । जम्बूद्वीप नामके द्वीप में कितने चन्द्रमाओं ने पूर्वकाल में प्रकाश किया है, अब कितने चन्द्रमा प्रकाश करते हैं और आगे कितने चन्द्रमा प्रकाश करेंगें ? इसके उत्तर में प्रभु ने उनसे कहा - ( एवं जहा जीवाभिगमे जाव एवं च सयसहस्सं तेत्तीस खलु भवे सहस्लाई, नव य सया पन्नासा तारागणकोडिकोडी(i) हे गौतम! जीवाभिगमसूत्र में जिस प्रकार से ज्योतिष्क संबंधी वक्तव्यता कही गई है, उसी तरह से वह वक्तव्यता यहां पर भी कहनी चाहिये। यहां इस प्रकार से कहा गया है - " केवइया चंदा पभासिं મહાવીર સ્વામી પધાર્યાં. તેમનાં દન કરવા માટે પરિષદ નીકળી, તેમનાં દન કરીને તથા તેમને વંદા નમસ્કાર કરીને તથા ધર્મોપદેશ સાંભળીને પરિષદ પાછી ફરી. ત્યારખાદ મહાવીર પ્રભુને વંદણા નમસ્કાર કરીને બન્ને હાથ જોડીને ગૌતમ સ્વામીએ વિનયપૂર્વક આ પ્રમાણે પ્રશ્ન પૂછ્યા−( લઘુदीवेणं भंते ! दीवे केवइया चदा पभासिसु वा, पभासेति वा, पभा सिस्सति बा १ ) હે ભદ્દન્ત ! 'ભૂદ્વીપ નામના દ્વીપમાં ભૂતકાળમાં કેટલા ચન્દ્ર પ્રકાશતા હતા, વમાનમાં કેટલા ચન્દ્ર પ્રકાશે છે, અને ભવિષ્યમાં કેટલા ચન્દ્ર પ્રકાશશે
महावीर अलुने। उत्तर- ( एव ं जहा जीत्राभिगमे जाव एगं च सयसहस्स तेत्तीस खलु भवे सहस्साई नव य सया पन्नासा तारागण कोडिकोडीनं ) डे ગૌતમ ! જીવાભિગમ સૂત્રમાં ચૈાતિષિકે વિષયક જેવી વક્તવ્યતા કહેવામાં માવી છે, એવી જ વક્તવ્યતા અહીં પણુ સમજી લેવી. ત્યાં આ વિષયને અનુલક્ષીને આ પ્રમાણે કહ્યુ છે
भ
७४