________________
५७६
भगवती सूत्रे
दीवे चोस सलिलासय सहस्सा छप्पन्नं च सहस्सा भवतीति मक्खाया, सेवं भंते ! सेवं भंते ! ति ॥ सू० १ ॥
नवम सस्स पढमो उद्देसो ।
छाया-तस्मिन् काले तस्मिन् समये मिथिला नाम नगरी आसीत्, वर्णकः, मणिभद्र चैत्यम्, वर्णकः, स्वामी समत्रसृतः पर्षत् निर्गता, यावत् भगवन्तं गौतमः पर्युपासीनः एवम् अत्रादीत् - कुत्र खलु भदन्त ! जम्बूद्वीपो द्वीपः, किंसंस्थानः खलु भदन्त ! जम्बूद्वीपो द्वीपः ? एवं जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिः भणितव्या, यावत् एव- जम्बूद्वीप वक्तव्यता
'तेणं कालेणं तेणं समएणं ' इत्यादि ।
सूत्रार्थ - ( तेणं कालेण तेणं समएणं ) उस काल और उस समय में (महिला नाम नयरी होत्या) मिथिला नाम की नगरी थी। ( वण्णओ ) उसका वर्णन (मणि सद्दे चेइए) वहां मणिभद्र नामका चैत्य था ( वण्णओ) वर्णन ( स्वामी समोसढे ) वहां भगवान् महावीर स्वामी पधारे ( परिसा निग्गया) वहां की परिषद् उनको वंदना के लिये गई ( जाव भगवं गोयमे पज्जुवाससाणे एवं वयासी- कहिणं भंते ! जंबुद्दीवे दीवे ? किं संठिए णं भंते ! जंबुद्दीवे दीवे ? ) यावत् भगवान गौतम ने पर्युपासना करते हुए इस प्रकार से पूछा - हे भदन्त ! जम्बूद्रीप नामका कहाँ पर है? है भदन्त । जम्बूद्वीप नाम का द्वीप कैसे आकारवाला
जूद्रीयनी वक्तव्यता
" तेणं काळेणं तेणं समएणं " इत्यादि
सूत्रार्थ – “ तेण कालेन वेण समएण " ते अणे याने ते सभये ( मिहिला नाम नयरी होत्था ) मिथिला नामे नगरी हुती. ( वण्णओ ) तेनुं वर्णुन यांचा नगरीना वर्णुन प्रभाो समन्युं ( मणिभद्दे चेइए ) त्यां भाषि लद्र नाभे चैत्य हेतुं. ( वष्णओ ) तेनुं पार्थेन पूर्यल त्यना वर्षान प्रभा सभवु. ( सामी समोसढे ) त्यां लगवान महावीर स्वाभी पधार्या. ( परिसा निग्गया ) तेभना दर्शन करवाने माटे परिषद नीजी ( जाव भगव' गोयमे पज्जुवा समाणे एवं वयासी - कहिण भरते ! ज बुद्द वे दीवे ? किं संठिए णं भवे ! ज'बुद्दीवे दीवे ? ) परिषह विणराष्ठ गया पछी भगवान गौतमे भडावीर प्रभुने વંદણા નમસ્કાર કરીને વિનયપૂર્વક આ પ્રમાણે પૂછ્યું કે ભદન્ત ! જબુઢ્ઢીપ નામના દ્વીપ કયાં આવેલા છે ? તેના આકાર કેવા છે?