Bhagwati Sutra Part 07

SR No.: 009317
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1964
Total Pages: 784
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_bhagwati
File Size: 46 MB

Page 57

प्रमेयपन्द्रिका टीका श० ८ उ० ८ सू०३ कर्मवन्धस्वरुपनिरुपणम ३९ नो देशेन देशं वध्नाति, नो देशेन सर्व बध्नाति नो सर्वेण देशं बध्नाति, सर्वेण सर्व वध्नाति, ॥ सु० ३॥
टीका-काविहेणं भंते ! बंधे पण्णत्ते ? ' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! कतिविधः खलु बन्धः प्रज्ञप्तः ? बन्धश्च द्रव्यतोनिगडगडलादिवन्धो, भावनः कर्मवन्धः, अत्र च प्रकरणात् भावतः कर्मवन्धाधिकारः, मगवानाह- गोयमा ! दुविहे. से सर्वका बंध करता है ? या सर्व से देश का बंध करता है ? या सर्व
से सर्व का बंध करता है ? (गोयमा) हे गौतम! ( णो देखणं देस बंधड़, ___णो देसेणं सव्वं बंधइ, णो सब्वेणं देसंबंधह सव्वेणं सव्वं बंधड)
जीव देश से देश का रंध नहीं करता है, न देश से सर्व का बंध करता है, न सर्वले देशका बंध करता है किन्तु सर्चसे लर्वका बंध करता है। ____टीकार्थ-ओराधक जीव अशुभ कर्म का क्षय करता है और शुभ कर्मका बंध करता है-इल प्रकार के बंधके विषयसे सूत्रकार इस बंध का प्ररूपण करते हैं-इसमें गौतमस्वामी ने प्रसुसे ऐसा पूछा है-'कह विहेण भंते ! बंधे पण्णत्ते' हे भदन्त ! बंध कितने प्रकार को कहा गया है ? द्रव्यबंध और भावबंध के भेद से बंध दो प्रकारका कहा गया है निगड आदि से जो घांधना होता है वह द्रव्यव'ध है और रागादिसे जो कोका बंध होता है वह भावबंध है। सो यहां पर गौतमका ऐसा यह प्रश्न सावधन्ध को लेकर हुआ है-क्यों कि प्रकरणवश भावबन्ध का सपथी हेशने। म ४२ छ ? सवथी सपना ॥ ४२ छ ? (गोयमा ।) है गौतम! (णो देसेण देस वधइ, णो देसेण सव बधइ, णो सव्वेण' देस बधइ, सव्वेण सव्व ब धइ ) शिथी शिना मध ४२ नथी, शिथी સર્વને બંધ પણ કરતો નથી, સર્વથી દેશને બંધ પણ કરતો નથી, પરંતુ સર્વથી સર્વને બંધ કરે છે
ટીકાર્ય–આરાધક જીવ અશુભ્ર કમને ક્ષય કરે છે અને શુભ કર્મને બંધ કરે છે આ સંબંધને અનુલક્ષીને સૂત્રકારે અહીં બંધના વિષે પ્રરૂપણા કરી છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને પૂછે છે કે – (काविहेण भते | बंधे पण्णत्ते ) महन्त ! मधला मारना in છે ? ( દ્રવ્ય ધ અને ભાવબંધની અપેક્ષાએ બ ધ બે પ્રકારના કહ્યા છે. નિગડ (બેડી) આદિ વડે જે બંધ બાંધવામાં આવે છે તેને દ્રવ્યગંધ કહે છે.
ગાદિથી કમેન જે બંધ બંધાય છે તેને ભાવબંધ કહે છે. અહી ગૌતમ સ્વામીએ ભાવની અપેક્ષાએ ઉપરનો પ્રશ્ન પૂછો છે એમ સમજવું, કારણ કે આ પ્રકરણમાં ભાવબંધને અધિકાર જ ચાલી રહ્યો છે. )