________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ८ ७० १० सू. १ शीधश्रुतादिनिरूपणम् ४६३ तीति ३, तथा च समुदितयोः शीलश्रुतयोरेव श्रेयस्त्व सिद्धमिति, अथ सर्वतो निकृष्टं पक्षमाह-' तत्थ णं जे से चउत्थे पुरिसजाए, से णं पुरिसे असीलवं, असुयवं, अणुवरए, अविण्णायधम्मे' तत्र खलु चतुर्यु पूर्वोक्तेषु मध्ये यः स चतुर्थों नो शीलसम्पन्नः, नो श्रुतसम्पन्नः पुरुषजात उक्तः स खलु पुरुपः अशीलवान् अश्रुतवान् व्यपदिश्यते, यतोहि अनुपरतः पापादनिवृत्तः, अविज्ञातधर्मा च भवति, अत एव 'एस णं गोयमा ! मए पुरिसे सव्वविराहए पन्नत्ते ' हे गौतम ! एप खलु अशीलवान् अश्रुतवान् पुरुषो मया सर्वविराधकः प्रज्ञप्तः सर्वस्य मोक्षमार्गत्रयस्य विराधकत्वात् ॥ सू० १॥ गया है। मिथ्यादृष्टि जीव वास्तविकरूप में विज्ञातधर्मा नहीं होता है। इस तरह समुदित श्रुत और शील इन दोनों में ही श्रेयस्त्व सिद्ध होता है। अब इन दोनों से रहित जो पक्ष है वह (तत्थ गंजे से चउत्थे पुरेसजाए से णं पुरिसे असीलवं अस्तुयवं अणुवरए अविण्णायधम्मे) इस सूत्र पाठ द्वारा प्रकट किया गया है इसमें यह कहा गया है कि जो चौथे नंबर का पुरुष है वह न शीलवाला होता है और श्रुतवाला होता है-अतः वह न पाप से निवृत्त होना है और न धर्मज्ञान से युक्त होता है। इस कारण ( एस णं गोयमा ! मए पुरि से सव्धविराहए पन्नत्ते) हे गौतम ! मैंने ऐसे पुरुष को सर्वविराधक कहा है। क्यों कि सम्पूर्ण मोक्षमार्गत्रय का विराधक होता है ॥ १॥ કહ્યો છે મિથ્યાદષ્ટિ જીવ વાસ્તવિક રૂપે વિજ્ઞાતધર્મા (ધર્મને જ્ઞાતા) હોતે નથી. આ રીતે સમુદિત (સમુદાય રૂપ) શીલ અને શ્રત એ બનેની આરાધના દ્વારા જ શ્રેયસ્વની સિદ્ધિ થાય છે. હવે આ બનેથી રહિત જે પક્ષ છે તેની વાત કરવામાં આવે છે –
“ तत्थ ण जे से चउत्थे पुरिसजाए से णं पुरिसे असीलव असुयव अणुवरए अविण्णायधम्मे" ते या२ प्रा२ना पुरुषोमाथी २ याथा प्रधान પુરુષ છે તે શીલવાન પણ હેત નથી અને કૃતવાન પણ હોતો નથી તેથી તે પુરુષ પ્રાણાતિપાતાદિ પાપથી નિવૃત્ત પણ થતો નથી અને ધર્મજ્ઞાનથી યુક્ત पडत नथी. ते २0 ( एस ण गोयमा । म र पुरिसे सव्वविराहए पण्णत्ते ) હે ગૌતમ ! એવા પુરુષને મેં સર્વવિરાધક કરો , કારણ કે તે સ પૂર્ણરીતે મક્ષ માત્રયને વિરાધક હોય છે. એ સૂ ૧ |