________________
भंगवतीसूत्र भावाद्वत्याशयः २, 'तत्थ णं जे से तच्चे पुरिसजाए, से णं पुरिसे सीलचं, सुयचं, उवरए विनायधम्मे' तत्र चतुर्यु पूर्वोक्तेषु मध्ये खलु यः स तृतीयः शीलसम्पन्न श्रुतसम्पन्नः पुरुपजातः उक्तः स खलु पुरुपः शीलवान् श्रुतवान् व्यपदिश्यते, यतः किल उपरतः-सायद्यमाणातिपातादि निवृत्तः, विज्ञातधर्मा-अविरतिसम्यग्दष्टिश्च भवति, अत एव 'एस णं गोयमा ! मए पुरिसे सम्बाराहए पण्णत्ते' हे गौतम ! एप खलु शीलश्रुतसम्पन्नः पुरुषः मया सर्वाराधकः प्रज्ञप्तः, सर्व त्रिमकारकमपि सम्यग्रज्ञानादिलक्षणं मोक्षमार्गमाराधयतीत्यर्थः, श्रुतशब्देनोभयोरपि ज्ञानदर्शनयोः संगृहीतत्वात् , नहि मिथ्याप्टिस्तत्त्वतो विज्ञातधर्मा भवितुमर्हतृतीय भागरूप चारित्र की इसमें विराधना रहती है । विराधना का तात्पर्य चारित्र की यहां अप्राप्ति से है। (तत्थ णं जे से तच्च पुरिस जाए से णं पुरिसे सीलवं सुयवं उवरयविनायधम्से ) इन चार पुरुषों के बीच में जो तृतीय पुरुष शीलसंपन्न और श्रुतसंपन्न कहा गया है वह पुरुष शीलवान् और श्रुतवान् कहलाता है क्यों कि यह सावधप्राणा तिपात आदि पाप से निवृत्त रहता है और भावश्रुतज्ञानरूप धर्म से युक्त होता है इस कारण (एए णं गोयमा ! भए पुरिसे सव्वाराहए भणिए) हे गौतम ! ऐसे पुरुष मैं ने सर्वाराधक कहा है। साराधक जीव सम्यग्ज्ञानादिन्नयरूप मोक्षमार्ग का आराधक होता है। ऐमा जीव छठे गुणस्थानवी होता है और इससे भी आगे के गुणस्थानवी होता है। श्रुतशब्द से ज्ञान और दर्शन इन दोनों का ग्रहण हुआ है। इस लिये ऐसे जीव को सम्यग्ज्ञानादित्रयरूप मोक्षमार्ग का आराधक कहा મોક્ષમાર્ગના તૃતીય ભાગરૂપ ચારિત્રની તેમાં વિરાધના થાય છે, ચારિત્રની मासिने AS विराधना३५ गावामा मावेस छे. ( तत्थ णं जे से तचे पुरिस जाए, से णं पुरिसे सीलव सुयव उबरयविनायधम्मे ) ५२।या२ पुरुषामाथी જે ત્રીજો પુરુષ કહ્યો છે તે શીલવાન અને શ્રતવાન છે. તેને શીલવાન અને શ્રુતવાન કહેવાનું કારણ એ છે કે તે સાવદ્ય પ્રાણાતિપાત આદિ પાપથી નિવૃત્ત રહે છે અને ભાવથત જ્ઞાનરૂપ ધર્મથી યુક્ત હોય છે. તે કારણે ( एसण गोयमा ! मए पुरिसे सव्वाराहए भणिए ) 3 गौतम ! मेवा पुरुषने મેં સર્વારાધક કહ્યો છે. સર્વારાધક જીવ સમ્યજ્ઞાન, સમ્યગ્દર્શન અને સભ્ય ચારિત્રરૂપ મોક્ષમાર્ગને આરાધક હોય છે. એ જીવ છઠ્ઠા ગુણસ્થાનવતી હોય છે અને તેના કરતાં પણ આગળના ગુણસ્થાનવતી હોય છે અહીં “શ્રત શબ્દથી જ્ઞાન અને દર્શન, એ બન્નેને ગણવામાં આવેલ છે તેથી એવા જીવને સમ્યકજ્ઞાન, સમ્યક્દર્શન અને સમ્યક્ ચારિત્રરૂપ ત્રણે મેક્ષમાર્ગને આરાધક