Page Text
________________
प्रमेयधन्द्रिका टीका श० ८ उ. ८ सू ५ फर्मप्रकृति-परीपहवर्णनम् ११९ सहा पण्णत्ता, वारस पुण वेएइ ' हे गौतम ! पविधकर्मवन्धकस्य सरागछद्मस्थस्य चतुद्देश परीपहाः प्रज्ञप्ताः, तत्र दर्शनमोहनीयस्य एको दर्शनपरीपहः, सप्त चारित्रमाहनीयस्य तथा च दर्शनपरीपहः-१, अरतिपरीपहः२, अचलपरीषदः ३, स्त्रीपरीपहः४, नैपेधिकीपरीपहः५, याचनापरीपह ६, आक्रोशपरीपह:७, सत्कारपुरस्कारपरीपहः इत्येवं, रूपाणाम् अष्टानां मोहनीयसम्भवानां तस्यमोहाभावेनाभावात् द्वाविंशतेः परिशेषाश्चतुर्दश परीपहाः भवन्तीत्याशयः । किन्तु द्वादश परीषहान् सूक्ष्म संपराय गुणस्थानवी है-यह स्वक्ष्म लोभकषायवाला होने से सराग और केवलज्ञानकी उत्पत्ति से रहित होने के कारण छद्मस्थ होता है-सो इस षडविध कर्मबन्धक सराग छद्मस्थ जीव के कितने परीषह होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- गोयमा' हे गौतम ! (चोइसपरीसहा पण्णत्ता) इस जीव के चौदह १४ परीषह होते हैं। परन्तु (बारसपुणवेएइ) यह बारह १२ परीषहों का वेदन करता है। दर्शनमोहनीय और चारित्रमोहनीय के भेद से मोहनीयकर्म दो प्रकार का कहा गया है। इनमें दर्शनमोहनीयनिमित्तक एक दर्शनपरीषह और चारित्रमोहनीय निमित्तक सात परीषह यहां नहीं होते हैं । यद्यपि इस 'गुणस्थान में मोह है-पर वह इतना अल्प होता है कि उसका अस्तित्व नहीं जैसा ही होता है इस कारण मोहनिमित्तक-मोहजन्य आठ परीषह यहां नहीं होते हैं, केवल चौदह १४ परीषह ही होते हैं ऐसा कहा है। चौदह १४ परीषह यहां होने पर भी वेदन बारह १२ का ही होता है। સંપરાયગુણસ્થાનવતી હોય છે–તે સૂક્ષમ ભકષાયવાળો હોવાથી સરાગ હોય છે અને કેવળજ્ઞાનની ઉત્પત્તિથી રહિત હવાથી છદ્મસ્થ હોય છે-તે એવા પ્રકારના કર્મના બંધક સરાગ છમસ્થ જીવના કેટલા પરીષહ કહ્યા છે ? ___महावीर प्रसुती उत्त२-(गोयमा !) 3 गौतम । (चोदसपरीसहा पण्णता?) मेवा ४ना १४ परीषला डाय छ, परन्तु ( बारस पुण वेएइ) ते मार પરીષહાનું એક સાથે વેદન કરે છે મેહનીય કર્મના બે ભેદ કહ્યા છે–(૧) દર્શનમેહનીય અને (૨) ચારિત્રમેહનીય તેમાંથી દર્શનમોહનીય નિમિત્તક એક દર્શનપરીષહ અને ચારિત્રમોહનીય નિમિત્તક સાત પરીષહને અહીં અભાવ હોય છે. જો કે આ ગુણસ્થાનમાં મોહનું અસ્તિત્વ હોય છે, પણ તે એટલુ અલ્પ હોય છે કે અહીં તેનું અસ્તિત્વ નહી જેવુ જ હૈોય છે, તે કારણે મહજન્ય આઠ પરીષહોનો અહીં અભાવ હોય છે અને બાકીના ૧૪ પરીષહના જ સદ્ભાવ હોય છે. વળી ૧૪ પરીષહના સદ્ભાવ છેવા છતાં એક
| SR No. | 009317 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 784 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 46 MB |