________________
अमेयचन्द्रिका टीकाश. ८उ. २ मू. १२ अष्टादशकालादिद्वारनिरूपणम् ५३३ हे गौतम ! अनन्ताः आभिनिवोधिकज्ञानपर्यवाः प्रज्ञप्ताः, अय भावः आभिनिभोधिकज्ञानस्य पर्यवाः पर्यायाः विशेषधर्माः भिन्नभिन्नावस्थाभेदाः, ते च द्विविधाः-स्वपर्यायाः, परपर्यायाश्च, तत्र क्षयोपशमवैचित्र्यात् मतिज्ञानस्य अवग्रहाधनन्तभेदाः स्वपर्याया उच्यन्ते, अथवा मतिज्ञानस्य विषयभूतज्ञेयपदार्थानत्वात् तद्भेदात् ज्ञानस्यापि अनन्तभेदाः, इति तद्रीत्याऽपि तस्यानन्तपर्यायाः भवन्ति, अथवा केवलज्ञानेन मतिज्ञानस्यांशापेक्षया अनन्ता अंशास्तज्ज्ञानम्य अनन्तस्वपर्याया उच्यन्ने, स्वभिन्नपदार्थपर्यायाः परपर्यायाः तेच स्वपर्यायेभ्योऽनन्तगुणाः परेषामनन्तगुणत्वात्, गौतमः पृच्छति 'केवइयाणं भते ! सुयनाणपजवा पण्णत्ता ?' हे भदन्त ! कियन्तः खल बोधिक ज्ञानकी पर्याये अनन्त कही गई हैं। तात्पर्य इसका यह है कि-आभिनिबोधिक ज्ञान का जो विशेप धर्म हैं वे भिन्न २ अवस्था रूप भेद वाले होते हैं-स्वपर्याय और पर पर्याय के भेद से पर्यायें दो प्रकारकी होती हैं-इनमें क्षयोपशमश्री विचित्रता से भतिज्ञान के अवनहादिक अनन्त भेद हो जाते हैं। ये जो अनन्त भेद हैं-सो यही मतिज्ञानकी स्वपर्यायें हैं । अथवा-मतिज्ञानके विषयभूत जो ज्ञेय पदार्थ हैं वे अनन्त हैं-सो इन सबके भेद से उस मतिज्ञान के भी अनन्त मेद हो जाता है। ये अनन्त भेद ही उस ज्ञानकी अनन्त पर्यायें हैं। अथवा-केवलज्ञान से मतिज्ञान के अंशकी अपेक्षा अनन्त होते हैं-ये अनन्त अंश ही उस मतिज्ञानकी अनन्त, स्वपर्याये हैं। अपनेसे भिन्न पदार्थों की जो पर्याये हैं। वे परपर्याय हैं। ये पर पर्यायोंकी अपेक्षा से अनन्तगुणी होती हैं। क्यों कि परपदार्थ अनन्त કહેવાનુ તાત્પર્ય એ છે કે–આભિનિધિક જ્ઞાનને જે વિશેષ ધર્મ-વિશેષતા છે તે જુદીજુદી અવસ્થારૂપ ભેદવાળી હોય છે સ્વપર્યાય અને પરપર્યાયના ભેદથી પર્યાય બે પ્રકારની છે તેનામાં ક્ષયોપશમની વિચીત્રતાથી મતિજ્ઞાનના અવગ્રહાદિક અનન્ત ભેદ થાય છે. આજે અનન્ત ભેદ છે તેજ મતિજ્ઞાનની પિતાની જ પર્યાય જ. અથવા મતિજ્ઞાનથી વિષયભૂત થયેલા જે શેય પદાર્થ છે તે અનન્ત છે તેથી તે સઘળા ભેદથી તે મતિજ્ઞાનના પણ અનત ભેદ થાય છે. આ અનન્તભેદ જ તે જ્ઞાનની અનન્ત પર્યાય છે. અગર કેવળજ્ઞાનથી મતિજ્ઞાનની અ શની અપેક્ષા અનન્ત હોય છે. આ અનન્ત અંશ જ આ મતિજ્ઞાનની અનન્ત પર્યાય જ છે. પિતાનાથી જુદા પદાર્થની જે પર્યાય છે તે પર પર્યાય છે આ પર' પર્યાયે સ્વપર્યાઓની અપેક્ષાથી અનન્તગુણું હોય છે. કારણકે પરપદાર્થ अनन्तमा छ. "प्रश्न :- केवईयाणं भंत ! सुयनाणपज्जवा पण्णचा 'T HErd !