________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.२ मू. २ आशीविषस्वरूपनिरूपणम् २९७ वानाह-'गोयमा ! नो पज्जत्तअसुरकुमार-जीव-कम्मासीविसे, अपज्जत्तअसुरकुमारभवणवासि -जाव - कम्मासीविसे, एवं जाव थणियकुमारणं, हे गौतम ! अमुरकुमारभवनवासिदेवकर्माशीविपो नो पर्याप्तकामुरकुमारयावत् भवनवासिदेवकर्माशीविपो भवति अपितु अपर्याप्तकासुरकुमारभवनवासियावत-देवकाशीविपो भवति, एवं यावत्-नागकुमारादि-स्तनितकुमाराणामपि बोध्यम्, तथा च नागकुमारादिभवनवासिदेवकर्माशीविपाः नो पर्याप्त कनागकुमारादिभवनवासिदेवकमम्शीविपा भवन्ति, अपि तु अपर्याप्तकनागकुमारादिभवनवासिदेवकर्माशीविपा भवन्ति, एवं नो पर्याप्तकस्तनितकुमारभवनवासिदेवकर्माशीविपो भवति, अपि तु अपर्याप्तकस्तनितकुमारभवनवासिदेवकर्माशी विपो भवति । गौतमः पृच्छति-'जड वाणमंतरदेवकम्सासीविसे कि पिसाय. वाणमंतरदेवकम्मासीविसे' हे भदन्त ! यदि वानव्यन्तरदेवकर्माशीविषो भवति विप हैं ? उत्तरमें प्रनु कहते हैं 'गोयमानो पजत असुरकुमार जाय कम्लालीविसे, अपजत अस्लुरकुमार श्रवणवालि जाव कमालीविसे एवं जान थणियलागणं' पर्याप्तक असुरकुमार सवनवासीदेव काशीविप नहीं होते हैं किन्तु जो अपर्याप्तक असुरकुमार भवनबालीदेव हैं वे कर्माशीविष होते हैं । इसी तरहसे नागकुमार से लेकर स्तनितकुमारतकके भवनवासीदेवीमें भी जानना चाहिये । तथा च जो पर्याप्तक नागकुमारसे लेकर स्तनितकुमार तकके भवनवासिदेन हैं वे कर्माशीविष नहीं होते हैं किन्तु अपर्याप्तक नागकुलारसे लेकर अपर्यातक स्तनितकुमारतकके भवनवासीदेव काशीविष्य होते हैं । अब गौतमस्वामीमनुसे ऐसा पूछते हैं 'जइ वाणमंतर देव काम्लालीविस' हे भदन्त ! यदि वानव्यन्तरदेव काशीविष होते हैं तो च्या हे गातम! 'नो पज्जत्त असुरकुमार जाव करमासीविरसे अपज्जत्त असुरकुमार भवणवासि जाव कम्मासीविले एवं जाव थणियकुमाराणं' पर्याप्त असुशुभार ભવનવાસીદેવ કર્યાશીવિષ હોતા નથી પરંતુ જે અપર્યાપ્તક અસુરકુમાર ભવનવાસીરવ છે તે કશીવિષ હોય છે એ જ રીતે નાગકુમારથી લઈને સ્વનિતકુમાર પર્વતના વનવાસીદેના વિશે પણ સમજી લેવું તેવી જ રીતે પર્યાપ્ત નાગકુમારથી લઈને સતનિતકુમાર પતના ભવનવાસીદેવ છે તે કર્માશીવિષ લેતા નથી પરંતુ અપર્યાપ્તક નાગકુમારથી લઈને અપર્યાપ્તક સ્વનિતકુમાર પર્યન્તના ભવનવાસીદેવ કર્યાશીવિષ હોય છે. પ્રશ્ન'जइ वाणमंतरदेवकम्मासीविसे कि पिसायवाणवंतरदेव कम्मासीविसे' હે ભગવન! જે વનવ્યંતરદેવ કમાશીવિષ હોય છે? તે શું પિશાચ વાન વ્યંતરદેવ