________________
२६२
भगवतीसूत्रे
ज्ञानप्रकारः, आभिनिवोधिकज्ञानमकारः, मत्यज्ञानम्, अवग्रहः, श्रुताज्ञानम्, विभङ्गज्ञानम्, ज्ञानिनः, अज्ञानिनः, नैरयिकाः, असुरकुमाराः पृथिवीकायिकाः, द्वीन्द्रियाः, त्रीन्द्रियाः, चतुरिन्द्रियाः, पञ्चेन्द्रियास्तिर्यञ्चो मनुष्याश्च ज्ञानिनः ? किंवा अज्ञानिनः ? वानव्यन्तरा ज्योतिपिका वैमानिकाच किं ज्ञानिनः, अज्ञानिनो वा ? सिद्धाः किं ज्ञानिनः, किं वा अज्ञानिनः निरयगतिकाः, तिर्यग्गतिकाः, मनुष्यगतिकाः, सिद्धगतिकाः, सेन्द्रियाः, एकेन्द्रियादयः, अनिन्द्रियाः, सकायिकाः, पृथिवीकायिकाः, जसकायिकाः, कायरहिता, सूक्ष्मजीवाः वादरजीवाः, पर्याप्तजीवाः, पर्याप्तनैरयिकादयः, पर्याप्तपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः, पर्याप्तमनुष्याः, अपर्याप्तकजीवाः, दशस्थानों को नहीं जानता है, नहीं देखता है । सर्वज्ञकेवली ही जानते हैं ऐसा प्रतिपादन । ज्ञानके प्रकारोंका कथन आभिनिबोधिक ज्ञानके भेदोंका निरूपण मत्यज्ञानके भेदोंका कथन अवग्रह, श्रुताज्ञान, विभङ्गज्ञान, इन सबके भेदोंका कथन ज्ञानी अज्ञानीका कथन नैरयिक, असुरकुमार पृथिवीकायिक द्वीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय और पंचेन्द्रियतिर्यक् मनुष्य ये सब ज्ञानी हैं कि अज्ञानी हैं ऐसा प्रश्न १ इसका उत्तर वानत्र्यन्तर ज्योतिषिक और वैमानिक ये ज्ञानी हैं कि अज्ञानी हैं ऐसा प्रश्न ? इसका उत्तर सिद्ध ज्ञानी हैं कि अज्ञानी हैं ? निरयगतिवाले जीव, मनुष्यगतिचाले जीव, सिद्धगतिवाले जीव, इन्द्रियसहितजीव एकेन्द्रियादिक जीव, अनिन्द्रियजीव, सकायिकजीव, पृथिवीकायिक आदिस्थावरजीव, सकायिकजीव, कायरहितजीव, सूक्ष्मजीव, बादरजीव, पर्यासजीव, पर्याप्तनैरयिक आदिजीव, पर्याप्त पंचेन्द्रि यतिर्यग्योनिकजीव, पर्याप्तमनुष्य, अपर्याप्तकजीव, अपर्याप्तक नैरयिक
છદ્મસ્થ કેવલીજ તે જાણે છે તેનુ પ્રતિપાદન જ્ઞાનના પ્રકારનું કથન. આભિનિષેાધિક જ્ઞાનના ભેદનુ નિરૂપણુ મત્યજ્ઞાનના ભેદનુ વર્ણન અવસ્રહ, શ્રુતજ્ઞાન, વિભગજ્ઞાન એ अधाना भेहानु स्थन, ज्ञानि अज्ञानिनु अथन. नैरयि, असुरकुमार, पृथ्विायिष्ठ, द्विन्द्रिय, ત્રિન્દ્રિય, ચતુરિન્દ્રિય અને પચેન્દ્રિય તિર્યંચ મનુષ્ય એ અધા જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની તેવા પ્રશ્ન તથા તેના ઉત્તર. વાનવ્યંતર, ચૈાતિષિક અને વૈમાનિક, એ જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની તેવા પ્રશ્ન અને તેના ઉત્તર. સિદ્ધ નાની છે કે અજ્ઞાની, નરકગતિવાળા જીવ, તિય ચગતિવાળા જીવ, એકેન્દ્રિયાદિક જીવ, અનઇન્દ્રિય જીવ, સાયિક જીવ, પૃથ્વીકાયિક આદિ સ્થાવર જીવ, ત્રસ ાયિક જીવ, કાયરહિત જીવ, સૂક્ષ્મ જીવ, બાદર જીવ, પર્યાપ્ત જીવ, પર્યાપ્ત