________________
११,६
भगवतीसूत्रे
अपि भवन्ति । 'जे पज्जत्तमुहुमपुढविकाइय० एवंचेव' ये पुद्गलाः पर्याप्तकमुक्ष्मपृथिवीकायिकै केन्द्रियस्पर्शेन्द्रियमयोगपरिणताः प्रज्ञप्ताः, ते एवमेव वर्णतः कालादिवर्णपरिणताः, गन्धतः सुरभ्यादिगन्धपरिणताः, रसवस्तिक्तादिरसपरिearः स्पर्शतः कर्कशादिस्पर्शपरिणताः, संस्थानतः परिमण्डलादिस स्थानपरिणता अपि भवन्ति । ' एवं जहाणुपुत्रीए जस्स जड इंद्रियाणि तस्स तत्तियाणि आणियन्त्राणि जाव' एवं यथानुपूर्व्या = यथानुक्रमेण यस्य यानि इन्द्रियाणि भवन्ति तस्य तावन्ति भणितव्यानि यावत् - ये पुद् गलाः पर्याप्ता पर्याप्तकवादपृथिवीकाचिकैकेन्द्रियस्पर्शे न्द्रियप्रयोगपरिणताः प्रज्ञप्तास्ते कालादिवर्ण - सुरभ्यादिगन्ध
नवाले भी होते हैं । आयत संस्थानवाले भी होते हैं । ' जे पज्जन्तमुहमढवि एवं चेव' जो पुद्गल पर्याप्तक सुक्ष्मपृथिवीकायिक एकेन्द्रिय की स्पर्शन इन्द्रिय के प्रयोग से परिणत हुए कहे गये हैं वे भी वर्ण की अपेक्षा कालादि वर्णवाले, गंध की अपेक्षा सुरभि आदि गंधवाले, उसकी अपेक्षा तिक्तादिरसवाले, स्पर्शकी अपेक्षा कर्कश आदि स्पर्शवाले एवं संस्थान की अपेक्षा परिमण्डल आदि संस्थान वाले होते हैं । ' एवं जहाणुपुन्नीए जस्स जड़ इंदियाणि तस्स तत्तियाणि आणिपव्वाणि जाव' जिस २जीब के जितनी २ इन्द्रियाँ क्रमशः कही गई हैं उस २ जीव के उन २ इन्द्रियों का कथन कर लेना चाहिये । यावत् जो पुद्गल पर्याप्तक अपर्याप्तक बादर पृथिवीकायिक एकेन्द्रिय की स्पर्शन इन्द्रिय के प्रयोग से परिणत हुए कहे गये हैं, वे काल
'जे पज्जत सुमपुर एवं चेव' ने युगले पर्याप्त सूक्ष्म पृथ्वीमायिक એકેન્દ્રિયની સ્પર્શેન્દ્રિયના પ્રયાગથી પરિણત થયેલા કહ્યાં છે, તેએ પણુ વધુની અપેક્ષ એ કાળા આદિવવાળા, ગ ધની અપેક્ષાએ સુરભિ આદિ ગંધવાળાં, રસની અપેક્ષ એ તીખા આદિ રસવાળાં, સ્પર્શની અપેક્ષાએ કશ આદિ સ્પર્શીવાળા અને સસ્થાનની અપેક્ષાએ પરિમડલ આદિ સંસ્થાનવાળાં હેાય છે.
6
एवं जहाणुपुत्री जस्स जइ इंदियाणि तस्स तत्तियाणि भाणियन्त्राणि ના' એ જ પ્રમાણે ક્રમશ: જે જે જીવને જેટલી ઇન્દ્રિયે કહી છે, તે તે જીવને એટલી ઇન્દ્રિયા કહેવી જોઇએ. જેમકે પર્યાપ્તક, અપર્યાપ્તક, બાદર પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિયની સ્પર્શેન્દ્રિયના યેાગથી પરિણત જે પુગલે કહ્યાં છે, તે કાળા આદિ વણુ વાળાં, સુરભિ આદિ ગ ધવાળા તીખા આદિ રસવાળા, કશ આદિ સ્પર્શીવાળાં અને રિમંડલ આદિ સંસ્થાનવાળા હોય છે એમ સમજવું. એ જ પ્રમાણે સુક્ષ્મ અને ખાદર, પર્યાપ્તક, અપર્યાપ્તક, અાયિક, તેજસ્કાયિક, વાયુકાયિક અને વનસ્પતિકાયિક એકેન્દ્રિય જીવની એક સ્પોન્દ્રિચના પ્રયાગથી પરિશુત થયેલાં પુદ્ગલા પર્ણ સ્પર્શનો અપેક્ષાએ કાલાદિ