Page Text
________________
६२६
. भगवतीम्रो वक्तव्यं स्यात् ? भगवानाह-'हंता, गोयमा ! जे इमे असनिणो पाणा, पुढविकाइया, जाव-वणस्सइकाइया, छट्ठा य जाव वेयणं वेएंतीति वत्तव्वं सिया' हे गौतम ! हन्त, सत्यम् ये इमे असंज्ञिनः अमनस्काः प्राणाः प्राणिनः, तद्यथा -पृथिवीकायिकाः, यावत-अकायिकाः, तेजस्कायिकाः, वायुकायिकाः, वन- . स्पतिकायिकाः, पष्ठाश्च यावत्-एके केचन संमूच्छिमाः त्रसाः, एते खलु अन्धअज्ञानवाले होते हैं, मूढ तत्त्वश्रद्धारहित होते हैं अन्धकारमें प्रविष्ट हुए जैसे होते हैं, और तमः पटल ज्ञानावरण, मोह-मोहनीयरूप जालसे आच्छादित रहते हैं। अतःये जो सुखदुःखरूप वेदनाका वेदन करते हैं वे अनिच्छापूर्वक अज्ञानदशामें करते हैं ऐसा कहा जा सकता है क्या ? वेदनाके अनुभवनमें इच्छाका नहीं रहना इसका नाम अकाम है क्योंकि ये सब जीव अमनस्क होते हैं अतः इनके मन नहीं होता है । यह अकाम ही जिस वेदनाके वेदनमें कारण हो वह अकामनिकरण है। इसीलिये गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है कि जब ये जीव असंज्ञी हैं तो इनके इच्छा तो होती नहीं है फिर भी सुखदुःखका वेदनका वेदन तो इनके द्वारा होता ही है अतः वह वेदन विना इच्छाके ही अज्ञान अवस्थामें होता होगा ऐसा माना जा सकता है क्या ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं 'हंता, गोयमा ! जे इमे असन्निणो पाणा, पुढविकाइया जाव धणस्सइकाइया वेति इति वत्तवं सिया । म ( श्मशान पा ) डाय छ. भूद तत्पश्रद्धा રહિત હોય છે અ ધકારમાં ડૂબેલાં હોય છે, અને તમઃ પટલ જ્ઞાનાવરણુ, મેહનીયરૂપ અધિકાર જાળથી આચ્છાદિત હોય છે હે ભદન્ત ! એવાં તે અસ શી છો જે સુખ દુઃખરૂપ વેદનાને વેદન કરે છે, તે અનિચ્છાપૂર્વક અજ્ઞાન દશામા જ કરે છે, એવું કહી શકાય ખરૂ ? વેદનાના અનુભવમાં ઈચ્છાનો સદ્દભાવ ન રહે તેનું નામ જ અકામ છે. અસ શી છોમાં મનનો અભાવ હોય છે તેથી તેઓમા ઇરછાશકિતને પણ અભાવ જ હોય છે જે વેદનાના વેદનમાં તે અકામ જ કારણરૂપ હોય છે તે વેદનાને
અકામનિકરણ” કહે છે તેથી જ ગૌતમ સ્વામીએ એવો પ્રશ્ન પૂછે છે કે તે જેવો અસ શી હેવાથી તેમનામાં ઇચ્છા જેવું કઈ પણ સંભવી શકતું જ નથી. છતાં તેમના દ્વારા પણ સુખદુઃખનું વદન તે થાય છે જ તે તે વેદન ઈરછા કર્યા વિના જ અજ્ઞાનાવસ્થામાં જ થતુ હશે, એવું માની શકાય ખરૂં ? ગૌતમ સ્વામીના પ્રશ્નને १५ मापता महावीर प्रभु भने ४ छ । हता गोयमा! जे इमे असन्मिणा पाणा, पुढविकाइया जाव वणस्सइकाइया छहाय जाव वेयर्ण ए तीति
| SR No. | 009315 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 880 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 50 MB |