Page Text
________________
प्रमेयचन्किा टीका श.७ उ.७ मू. २ कामभोगनिरूपणम् धर्मत्वेन मूर्तत्वात्। गौतमः पृच्छति-'सचित्ता भंते ! कामा, अचित्ता कामा ?' हे भदन्त ! कामाः किं सचित्ताः सन्ति ? अथवा कामाः अचित्ताः सन्ति ? भगवानाह-'गोयमा ! सचित्ता वि कामा, अचित्ता वि कामा' हे गौतम ! कामाः सब्ज्ञिप्राणिरूपापेक्षया सचित्ता अपि स्यु, अथ च ते कामाः शब्दद्रव्यापेक्षयां असंज्ञिजीव शरीररूपापेक्षया च अचित्ता अपि स्युः। गौतमः पृच्छतिहोनेसे मूर्तिक हैं । मनोज्ञशब्द, मनोज्ञसंस्थान इनमें तो पुद्गलके चारों ही गुण पाये जाते हैं । वर्ण स्वयं पुगलका एक गुण है अतः गुणमें
और गुण रहते नहीं है इसलिये पुद्गलका गुण होनेके कारण वह कालरूप है ऐसा जानना चाहिये । अब गौतमस्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं कि 'सचित्ता भते ! कामा अचित्ता कामा' हे भदन्त ! कास सचित्त हैं या काम अचित्त हैं ? उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं कि 'गोयमा' हे गौतम ! 'सचित्ता वि कामा अचित्ता वि कामा' काम सचित्त भी हैं और अचित्त भी हैं। संज्ञी प्राणीके रूपकी अपेक्षा से सचित्त हैं तथा शब्द द्रव्यकी अपेक्षासे और असंज्ञीजीवके शरीरके रूपकी अपेक्षासे अचित्त भी हैं। तात्पर्य कहनेका यह है कि कामको विषयभूत संज्ञीजीवका मन करता है मनसे यहां पर भावमन लेना चाहिये । क्योंकि वही सचित्त है अतः जब ये संज्ञीजीवके मनके द्वारा विषयभूत होते हैं तब विषयमें अभेद मानकर यहां इन्हें सचित्त प्रकट किया गया है, और जब ये असंज्ञीછે. વર્ણ પિતે જ પુઝલના એક ગુણરૂપ છે. તેથી ગુણમાં બીજા ગુણે રહેતા નથી. આહી તે વર્ણ પુદ્ગલને એક ગુણ હોવાને કારણે કામરૂપ છે, એમ સમજવું હવે गौतम स्वामी मेवा प्रश्न पूछे छे ? ' सचित्ता भंते कामा, अचिता कामा !! હે ભદન્ત ! કામ સચિત છે, કે કામ અચિત્ત છે?
उत्तर " सचित्ता वि काम, अचित्ता वि कामा । गौतम ! म सथित પણ છે અને અચિત પણ છે સ શી પ્રાણીના રૂપની અપેક્ષાએ સચિત છે, અને શબ્દ દ્રષ્યિની અપેક્ષાઓ અને અસંસી છના હરીરના રૂપની અપેક્ષાએ અચિત્ત પણ છે આ કથનને ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે સન્ની જીવનુ મન કામને વિષય ભૂત કરે છે. “મન” પદથી અહી ભાવમન ગ્રહણ કરવું જોઈએ, કારણ કે એજ સચિત્ત છે તેથી જ્યારે તે સંજ્ઞી જીવન મન દ્વારા વિષયભૂત થાય છે ત્યારે વિષય અને વિષયમાં અભેદ માની ને અહીં તેમને સચિત્ત પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે પણ જ્યારે તે (કામ) અગ્ની
| SR No. | 009315 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 880 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 50 MB |