Page Text
________________
पमेयचन्द्रिकाटीका श.७ उ.६८.३ भाविभारतवर्षावस्थास्वरूपनिरूपणम् ५४९ भविस्सइ ?' गौतमः पृच्छति ! जम्बूद्वीपे खलु द्वीपे भारते. वर्षे अस्याम् अवसर्पिण्यां पूर्वोक्तलक्षणायाम् दुष्षमदुष्पमायां कालविशेषरूपायां समायाम् उत्तमकाष्ठाप्राप्तायाम् पराकाष्ठावस्थां गतायाम् परमकष्टमाप्तायां वा भारतस्य वर्षस्य कीदृशः आकारभावप्रत्यवतारः - आकारभावस्य आकृतिलक्षणपर्यायस्य प्रत्यवतारः आविर्भावः आकारभावप्रत्यवतारो भविष्यति ? भगवानाह-गोयमा! कालो भविस्मइ हाहाभूए, भंभाभूए, कोलाहलगभूए'
टीकार्थ- दुःखका अधिकार होनेसे भावि भरतक्षेत्रकी वक्तव्यता सूत्रकारने इस मन्त्र द्वारा व्यक्त कि है. इसमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है कि-(जंबुद्दीवे णं भंते ! दीवे भारहे वासे इमीसे ओसप्पिणीए दुसमदुसमाए समाए उत्तमकट्ठपत्ताए भरहस्स वासस्स केरिसए आगार भावपडोयारे भविस्सइ' हे भदन्त ! इस जंबुद्धीप नाम के द्वीप में इस अवसर्पिणो काल के भेदरूप छठे दुःषमदुःषमा काल में जब कि यह अत्यन्त उत्कृष्ट अवस्थाको प्राप्त हो जावेगा अथवा परम काष्टको प्राप्त हो जावेगा. भरतक्षेत्र का कैसा आकार भाव प्रत्यवतार होगा? आकार भावका तात्पर्य है आकृतिरूप पर्याय और प्रत्यवतारका तात्पर्य है आविर्भाव इससे यह अभिप्राय निकलता है कि इसकालके उत्कृष्ट अवस्था प्राप्त छठे आरे में इस भरतक्षेत्र का आकार कैसा होगा? इसके उत्तरमें प्रभु उनसे कहते है कि- 'गोयमा' हे गौतम!
ટીકાથદખને અધિકાર ચાલી રહ્યો છે. તે કારણે આ સૂત્રમાં દુષમદુઃષમા કાળના ભારતની ભાવિ સ્થિતિનું સૂત્રકારે નિરૂપણ કર્યું છે–
गौतम स्वामी महावीर प्रभुने मेवो प्रभ पूछे छे ?- जंबद्दीवेणं भंते ! दीवे भारहेवासे इमीसे ओसप्पिणीए दुसमदुममाए समाए उत्तमकट्टपत्ताए भरहस्स वासस्स केरिसए आगारभावपडोयारे भविस्सइ ?' 3 HE-d! मा दी५ નામના દ્વીપમાં, અવસર્પિણી કાળને છઠ્ઠા આરારૂપ દુઃષમદુ ષમાકાળ જ્યારે અત્યન્ત ઉત્કટ અવસ્થાએ પહોએ હશે, ત્યારે ભારતવર્ષને આકાર ભાવ પ્રત્યવતાર કેવો હશે એટલે કે
તે છઠ્ઠા આરામાં ભારતવર્ષનું સ્વરૂપ કેવું હશે– ત્યાં લેકેની અને પશુપક્ષીની હાલત કેવી હશે ? “આકાર ભાવ” એટલે આકૃતિરૂપ પર્યાય, અને “પ્રત્યવતાર' એટલે અવિર્ભાવ અથવા પ્રકટ થવાની ક્રિયા આ રીતે આ પ્રશ્નનો ભાવાર્થ એ નીકળે છે કે અવસર્પિણ કાળના ઉત્કૃષ્ટાવસ્થા પ્રાપ્ત છઠ્ઠા આરામાં ભારતવર્ષનું સ્વરૂપ કેવું હશે?”
तन। उत्तर आता मडावी२ प्रभु ४६ छ । 'गोयमा ! ' ' गोतम'
| SR No. | 009315 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 880 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 50 MB |