________________
५२८
भगवतीसरे नैरयिका अपि नोआभोगनिवर्तितायुष्का भवन्ति, अपितु अनाभोगनिर्वतितायुष्का भवन्ति, जीवो यादृग्गतियोग्यं कर्म करोति तस्य तादृग्गतियोग्य एव आयुर्वन्धी भवती ति भावः । एवं नैरयिकवदेव यावद्-वैमानिकाः, वैमानिकपर्यन्ताश्चतुर्विशतिदण्डकजीवा अपि नो आभोगनिर्वर्तितायुष्का भवन्ति, अपितु अनाभोग निर्वतितायुष्का एव भवन्तीति भावः ॥ ५॥
कर्कशवेदनीयादिकर्मवक्तव्यता ___ जीवाधिकारात तत्सम्बन्धिकर्कशवेदनीयकर्मवन्धवक्तव्यतामाह-'यत्यि गं भंते' इत्यादि ।
मूलम्-अत्थि णं भंते ! जीवाणं कक्कसवेयणिज्जा कम्मा कति ? गोयमा! हंता अस्थि । कहं णं भंते ! जीवाणं कक्कसवेयणिज्जा कम्मा कति ? गोयमा ! पाणाइवाएणं, जावमिच्छादसणसल्लेणं, एवं खल्लु गोयमा! जीवाणं ककसवेयणिज्जा कम्मा कज्जति । अस्थि णं भंते ! नेरइयाणं ककसवेयणिज्जा कम्सा कति ? एवं चेव, एवं जाव-वेमाणियाणं। अस्थि णं भंते ! जीवाणं अकक्कसवेयणिज्जा कम्मा कति ? हंता, अस्थि ! कहं णं संते! जीवा अककसवेयणिज्जा कम्मा कति ? वेमाणिया' जैसा यह कथन सामान्य जीवके विषयमें कहा गया है. उसी प्रकार से आभोग अनाभोग निर्वतित आयुष्कका कथन नारक जीवोंमें यावत्-वैमानिक देवों तक के चौबीसों दण्डकों में भी जानना चाहिये. ये सब ही आभोग निर्वर्तितायुष्क नहीं होते हैं किन्तु अनाभोगनिर्वतितायुप्क होते हैं। क्यों कि जीव जैसी गतिके प्रायोग्य कर्म करता है उस जीवको उसी प्रकारकी गति के योग्य ही आयुका बंध होता है ॥सू०१॥ વિષયમાં જેવું કથન સામાન્ય જીવના વિષયમાં કર્યું છે, એ જ પ્રકારનું કથન નારકોથી લઈને વૈમાનિકે પર્યંતના ૨૪ દંડકમાં સમજવું. તેઓ બધાં આભાગનિવસ્તિત આયુષ્ક હેતા નથી, પણ અનાગનિર્વહ્નિતા યુષ્કજ હોય છે, કારણ કે જીવ જે ગતિમાં જવા ગ્ય કર્મ કરે છે. એ જ પ્રકારની ગતિમાં જવા યોગ્ય કર્મને બંધ કરે છે, આયુબ ધમાં તેની ઈચ્છા અનિચ્છા પ્રમાણે બનતું નથી. એ સૂ ૧ /
