Page Text
________________
प्रमेयंचन्द्रिका टीका श. ७ उ. ३ सू. ५ वेदनानिर्ज रास्त्ररूपनिरूपणम्
४७३
प्रश्नयति-से नूणं भंते ! जं वेदेतिं तं निज्जरेति, 2 जं निज्जरे ति तं वेदेति ?' हे भदन्त ! अयं नूनं किं यत् कर्म वेदयन्ति तदेव निर्जरयन्ति ? देव कर्म निर्जरयन्ति तदेव वेदयन्ति ? भगवानाह - 'णो इणट्टे समट्टे' हे गौतम ! नायमर्थः समर्थः, यदेव कर्म वेदयन्ति न तदेव निर्जरयन्ति, देव हैं कि 'से पूर्ण भते । जं वेदेंति, तं निज्जरेति, जं निजरेंति तं वेदे तिं, हे भदन्त ! जीव जिस कर्मका वेदन करते हैं क्या उसी कर्मको वे निर्जरा करते हैं और जिसे कर्मकी वे निर्जरा करते हैं क्या उसी कर्मका वे वेदन करते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं कि 'गोमा ! णो ण समट्टे' हे गौतम ! यह अर्थ समर्थ नहीं है । अर्थात जो जिस कर्मका वेदन करते हैं उसी कर्म की वे निर्जरा नहीं करते हैं और जिस कर्मकी वे निर्जरा करते हैं उस कर्मका वे वेदन नहीं करते हैं तात्पर्य कहनेका यही है कि जीव वर्तमानकाल में जिस कर्मका वेदन कर रहा है वह अनुभूयमान होनेके कारण कर्मरूप है
रूप नहीं है नोकर्मरूपं तो वह तभी होता है कि जब वह अपना पूरी रस देकर क्षयोन्मुख हो जावे अतः जब तक वह रस दे रहा है तभी तक वह कर्मरूप है इसी लिये जोन उसे कर्मका वेदन करते हैं और जब वह क्षय होने के योग्य हो जाता है तब वह नाकर्मरूप माना जाने लगता है अतः वेदन अन्य कर्मका होता है और नीजरा अन्यकर्म की होती है ऐसा जानना चाहिये तथा अभुने या अभा] अश्न पूछे छे - ' से नृणं भंते ! ज वेदेति, तं निज्जरेति, जं निज्जरें ति, तं वेदेति ?' हे लहन्त! कवेः ? भर्नु बेहन उरे छे, ४ अनु શું વેદન કરે છે ?
भडावीर अलु उडे छे- 'णो डपट्टे समट्ठे' हे गौतम | मेवं सलवी शस्तु નથી. એટલે કે જીવે જે કર્માંનુ વેદન કરે છે, એ જ કર્યાંની નિ`શ કરતા નથી, અને તેઓ જે કર્મોની નિરા કરે છે, એ જ કર્મનું વેદન કરતા નથી આ કથનનું તાપ એ છે કે જીવે વતમાનકાળે જે કમ નુ વેદન કરી રહ્યા હોય છે, તે અનુભૂયમાન હાવાથી ક રૂપ છે-નેાકરૂપ નથી તે નાક રૂપ તે ત્યારે જ થાય છે કે જયારે તે પેાતાને પૂરા રસ દઈને ક્ષયાન્મુખ થઇ જાય છે. તેઓ જ્યા સુધી તે રસ દઈ રહ્યા હાર્ય છે, ત્યાં સુધી તે ક્રમરૂપ જ હેાય છે, તેથી જીવ તેનું વેદન કરે છે, અને જ્યારે તે ય થવાને ચેષ્મ બની જાય છે, ત્યારે તે નામરૂપ ગાવા લાગે છે. તેથી વેદન અન્ય ક્રમનું થાય છે અને નિજી અન્ય કર્મની થાય છે, એવું સમજવું. કર્મીની નિરા થાય છે તે સમયે ક`તુ વેદન થતું નથી, કારણ કે
તથા જે સમયે નિરાના કાળ
| SR No. | 009315 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 880 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 50 MB |