________________
४५४
भगवती सूत्रे
'किश्चिन्न्यूनश्शुभ परिणाम पद्मलेश्यस्य वैमानिकस्य कदाचित् अल्पकर्मबन्धकत्वं, पद्मलेल्यापेक्षा अधिक शुभ परिणामशुक्ल लेश्यस्यापि वैमानिकस्य कदाचित् अधिककर्मवन्धकत्वमिति प्रश्नाशयः, भगवानाह - 'सेसं जहा नेरइयस्स, जावमहाकम्मतराए' शेषम् अवशिष्टं यथा नैरयिकस्यउक्तं तथैव पद्मलेश्य - शुक्ल
वैमानिकयोरपि स्थितिमाश्रित्य यात्रत् - अल्पकर्मतरत्वं कदाचिद् महाकर्मतरस्वमवसेयम् । तथाहि कृष्ण लेश्य- नीललेश्यनैरयिकयोर्यथा स्थित्यपेक्षया अल्पकर्मबन्धकत्वं कदाचित् कदाचित् अधिककर्मबन्धकत्वं भवति तथैव पद्मलेश्यशुक्लले वैमानिकयोरपि स्थित्यपेक्षया कदाचित् अल्पकर्मवन्धकत्वं कदाचित् महाकर्मबन्धकत्वं बोध्यम् ॥ ० ४ ||
"
विषय में कारण जानने की इच्छा से प्रभु से ऐसा पूछते हैं कि से केणट्टेणं संते !' हे सदन्त ! 'पद्मलेश्यावाला वैमानिक देव शुक्ललेश्यावाले वैमानिक देव की अपेक्षा किञ्चित् न्यून शुभ परिणामवाला होता है उसको अल्पकर्मता, और जो शुक्ललेश्यावाला वैमानिक देवकी अपेक्षा अधिक शुभ परिणामवाला होता है उसमें महाकर्मता का जो आपने यह कथन किया है सो इसमें कारण क्या है ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं कि 'सेसं जहा नेरइयस्स जाव महाकम्मतराए' जिस प्रकार कृष्णलेल्या वाले और नील लेश्यावाले नैरयिकों में आयुकर्मकी स्थितिकी अपेक्षा लेकर कदाचित् अल्पकर्मबन्धकता और कदाचित् अधिकाबन्धकता प्रतिपादित की गई है, उसी प्रकार से पद्मलेश्याऔर शुक्ललेश्यावाले वैमानिक देवोंमें भी आयुकर्मकी स्थितिकी अपेक्षालेकर कदाचित् अल्पकर्मबन्धकता और कदाचित् महाकर्मबन्धकता जानना चाहिये ॥ सू. ४ ॥
7
प्रश्न- 'सेकेण्णं भंते !' हे लहन्त ! पद्मसेश्यावाणी वैमानि देव शुश्रुव લેસ્યાવાળા વૈમાનિક દેવ કરતાં ઘેાડે ઘણે અંશે ન્યૂન શુભ પરિણામવાળા હાય છે તેનામા આપ અપકર્માંતા શા કારણે કહો છે અને શુકલ લેફ્સાવાળા વૈમાનિક દેવ કે જે પદ્મલેશ્વાવાળા વૈમાનિક દેવ કરતા અધિક શુભ પરિણામવાળા હાય છે, તેને આપ શા કારણે મહાકમાં કહ્યા છે ? ગૌતમ સ્વામીના પ્રશ્નના જવાખ આપતા મહાવીર अनु उहे छे - 'सेसं जहा desire जाव महाकम्मतराए ' हे गौतम! नेते કૃષ્ણલેસ્યાવાળા નારક જીવમાં આયુક'ની સ્થિતિની અપેક્ષાએ ક્યારેક અપકતા સભવી શકે છે અને આયુકની સ્થિતિની અપેક્ષાએ નીલલેશ્યાવાળા નારકમાં મહાકમ તા સંભવી શકે છે, એ જ પ્રમાણે આણુકની સ્થિતિની અપેક્ષાએ પદ્મ લેશ્યાવાળા વૈમાનિક દેવમાં કયારેક અપકતા સંભવી શકે છે અને શુકલ લેસ્યાવાળા વૈમાનિક દેવમાં કયારેક મહાકર્મ અન્ધકતા સંભવી શકે છે. ાસુ. જાા