________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.७ उ.२ सू.३ जीवादेप्रत्याख्यानस्वरूपनिरूपणम् ३८७ भदन्त ! किं सर्वमूलगुणप्रत्याख्यानिनः, देशमूलगुणप्रत्याख्यानिनः, अप्रत्याख्यानिनः ? गौतम ! जीवाः सर्वमूलगुणप्रत्याख्यानिनः, देशमूलगुण प्रत्याख्यानिनः, अप्रत्याख्यानिनोऽपि । नरयिकाणां पृच्छा ? गौतम ! नरयिकाः नो समूलगुणप्रत्याख्यानिनः, नो देशमूलगुणप्रत्याख्यानिनः, अप्रत्याख्यानिनः। एवं यावत्-चतुरिन्द्रियाः । पञ्चेन्द्रियतियग्योनिकानां पृच्छा ? गौतम ! मनुष्य सबसे कम हैं, उत्तरगुणप्रत्याख्यानी मनुष्य संख्यातगुणे है, अप्रत्यायानी मनुष्य असख्यातगुणे होते है, (जीवाणं भंते किं सव्वमूलगुणपञ्चक्खाणी देसमूलगुणपञ्चक्खाणी अपञ्चक्खाणी) हे भदन्त ! जीव क्या सर्वसूलगुणप्रत्याख्यानी है ? या देशमुलगुणप्रत्याख्यानी है ? या अप्रत्याख्यानी हैं ? ( गोयना ! ) हे गौतम ! (जीवा सव्वमूलगुणपच्चक्खाणी, देसमूलगुणपच्चक्खाणी, अपच्चक्खाणी वि) जीव सचमूलगुणप्रत्याख्यानी भी हैं, देशमलगुणपत्याख्यानी भी हैं और अप्रत्याख्यानी भी हैं। (नेरइयाणं पुच्छा) हे भदन्त । नारक जीवोंके विषयमें भी मेरी इसी प्रकारसे पृच्छा है अर्थात् नारकजीव क्या सर्वमूलगुणप्रत्याख्यानी हैं, या देशमूलगुणप्रत्याख्यानी हैं या अपत्याख्यानी हैं ? (गोयमा) हे गौतम ! (नेरइया नो सब्वमूलगुणपच्चख्खाणि नो देसम्रलगुणपच्चक्खाणी, अपच्चक्खाणी एव जाव चउरिंदिया) नारकजीव न सर्वमूलगुणप्रत्याख्यानी हैं, न देशमूलगुणप्रत्याख्यानी हैं किन्तु अप्रत्याख्यानी हैं। इसी प्रकारले यावत् चौ इन्द्रिय जीवों के विषय में भी जानना चाहिये । (पंचिंदियतिरिक्खजोणिઉત્તરગુણપ્રત્યાખ્યાની મનુષ્ય સંખ્યાતગણી છે, અને અપ્રત્યાખ્યાની મનુષ્ય અસ ખાતગણુ છે (जीवाणं भंते! सव्यमूलगुणपचक्खाणी, देसमूलगुणपच्चक्खाणी, अपच्चक्खाणी?) હે ભરત! જીવે શું સમૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાની હોય છે, દેશમૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાની હોય છે,
मप्रत्याज्यानी डाय छ ? (गोयमा !) गौतम ! ( जीवा सम्वनलगुणपञ्चक्खाणी देसमूलगुणपच्चक्खाणी, अपञ्चक्खाणी वि) 0ो सब भूखशुशु प्रत्याध्यानी ५५५ હોય છે, દેશમૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાની પણ હોય છે અને અપ્રત્યાખ્યાની પણ હોય છે. (नेरइयाणं पुच्छा) ॐ महन्त ! नाना विष पर भारी से ५४२नी २छ। छએટલે કે નારક જીવો શુ સર્વમૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાની હોય છે, કે દેશમૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાની हाय छे, २५प्रत्याभ्यानी हाय छे ? (गोयमा !) गीतम! (नेरइया णो सयमलगुण पच्चक्खाणी, णो देसमूलगुणपच्चक्खाणी, अपञ्चक्रवाणी .- एवं जाव चरिदिया) ना२४ ७ सप भूसगुण प्रत्याध्यानी पहाता नयी, देशभूदगुथ પ્રત્યાખ્યાની પણ હોતા નથી, પરંતુ અપ્રત્યાખ્યાની જ હોય છે. ચીઈન્દ્રિય સુધીના જીવોના વિષયમાં પણ ન જેવું જ કથન સમજવું