________________
भगवतीसूत्रे
वानव्यन्तर
पच्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः नो सर्वमूलगुणप्रत्याख्यानिनः, देश मूलगुणप्रत्याख्यानिनोsपि, अप्रत्यायानिनोऽपि । मनुष्याः यथा जीवाः । - ज्योतिषिक - वैमानिकाः यथा नैरयिकाः एतेषां खलु भदन्त ! जीवानां सर्व मूलगुणप्रत्याख्यानिनां, देशसूलगुणमत्याख्यानिनां अप्रत्याख्यानिनां च कतरे कतरेभ्यो यावत्- विशेषाधिका चा ? गौतम ! सर्वस्तोका जीवाः सर्व या णं पुच्छा) हे भदन्त । इसी प्रकार से मेरा प्रश्न पंचेन्द्रियतिर्यंचोंके विषय में भी है अर्थात् पंचेन्द्रियतिर्यश्च जीव क्या सर्वमूलगुणप्रत्याख्यानी हैं, या देशमृलगुणप्रत्याख्यानी है या अप्रत्याख्यानी हैं ? (गोयमा ) ! हे गौतम! (पंचिदियतिरिक्ख जोणिया नो ललगुणपच्चक्खाणी,
मूलगुणपणी वि, अपच्चक्खाणी बि) पंचेन्द्रियतिर्यच जीव सर्वमूलगुणप्रत्याख्यानी नहीं हैं किन्तु वे देश मूलगुणप्रत्याख्यानी भी हैं और अप्रत्याख्यानी भी हैं । (मनुस्सा जहा जीवा, वाणमंतर जो इसिय सानिया जहा नेरइया) जीवोंकी तरह मनुष्योंके विषय में और नारकजीवोंकी तरह वानव्यन्तर, ज्योतिष्क और वैमानिक देवोंके विषय में जानना चाहिये । (एएसिं णं संते ! जीवाणं सच्चमूलगुणपच्चक्खाणीण, देसमूलगुणपच्चक्रवाणीणं, अपच्चक्खाणी णं कयरे करेहिंतो जाव विसे साहिया वा) हे भदन्त । इन सर्वमूलगुणप्रत्याख्यानी, देश मूलगुणप्रत्याख्यानी और अप्रत्याख्यानो जीवोंमें कौन जीव किस जीवसे यावत् विशेषाधिक है ? (गोयमा) हे गौतम ! (सव्च
३८८
( प चिंदिय तिरिक्खजोणियाणं पुच्छा ) हे लहन्त । यथेन्द्रिय तिर्यय लवे શું સર્વ'મૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાની હાય છે, કે દેશભૂલગુ પ્રત્યાખ્યાની હૈાય છે, કે અપ્રત્યાખ્યાની डाय छे ? ( गोयमा ! ) डे गौतम! ( प चिंदियतिरिक्खजोणिया णो सवमूलगुणपच्चक्खाणी, देसमूलगुण पच्चक्खाणी दि. अपच्चक्खाणी वि) પચેન્દ્રિય તિય ચ જીવા સમૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાની હાતા નથી, પરન્તુ તે દેશસૂલગુણુ. प्रत्याय्यानी चणु होय छे अने अप्रत्याच्यानी पशु होय छे ( मणुस्सा जहा जीवा वाणमंतर - जोइसियवेमाणिया जहा नेरइया) कवाना नेवुन भनुष्योनुं स्थन समन्वु. નારકાના જેવું જ વાણવ્યન્તર, જયેાતિષિક અને વમાનિકેાનુ ક્થન સમજવું
(एए सिणं ते! जीवा गं सव्वमूलगुणपञ्चक्खाणी, देसमूलगुण पच्चक्खाणी णं, अपचक्खाणी णं. कयरे कमरे हिंतो जाव विसेसाहिया वा ? ) હે ભદન્ત ! તે સર્વમૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાની અને દેશભૂલગુણ પ્રત્યાખ્યાની અને અપ્રત્યાખ્યાની છવામાથી કયા જીવેા કાના કરતા અલ્પ સંખ્યામા છે, વ્યાવત' કયા જીવા ના કરતા