________________
भगवतीसत्रे
३०६
योगनिमित्तशात वेदनीयकर्म कारणक्रिया ऐर्यापथिकी क्रियोच्यते सा न भवतीति भावः । अपितु 'संपराइया किरिया कज्जड़' सांपरायिकी क्रिया क्रियते भवति, जीवोपमर्दकत्वेन वैरानुपद्मिकतयात्मदुष्कृतकारिभिरात्मभिः वध्यमान कर्मत्याशयः। गौतमस्तत्र कारणं पृच्छति ' से केणट्टेणं ? ' हे भदन्त ! तत् केनार्थेन एवमुच्यते यत् तथाविधस्य भ्रमणस्य न ऐर्यापथिकी क्रिया भवति, अपि तु सपरायिकी क्रिया भवतीति, भगवानाह - 'गोयमा ! जस्स णं कोहबारहवें और तेरहवें गुणस्थानवर्ती उपशान्त मोहवाले क्षीणमोहवाले एवं केवली के होती है । यह क्रिया वहां केवल योग निमित्तक ही होती है- कपाय निमित्तक नहीं है क्यों कि कषाय अपना काम दशवे गुणस्थान तक ही करता है। वहां पर यह क्रिया केवल ज्ञातावेदनीय कर्म का कारण होती है । अतः उपयोग रहित अवस्था में प्रवृत्ति करनेवाले साधु को जब ऐर्यापधिकी क्रिया होती ही नहीं है तो 'ऐसी स्थिति में उसके 'संपराइया किरिया कज्जइ' सांपरायिक क्रिया ही होती है । अव गौतम इस विषय में प्रभु से कारण जानने की इच्छा से ऐसा पूछते है कि- 'से केणट्टेणं' हे भदन्त ! ऐसा आप किस कारण से कहते हैं ? अर्थात् तथाविध श्रमण के ऐर्यापथिकी क्रिया नहीं होती है, किन्तु सांपरायिकी क्रिया होती है इस आपके कथनमें क्या कारण है ? इसके उत्तरमें प्रभु उनसे कहते हैं कि 'गोयसा' हे गौतम! 'जस्स णं कोहमाणमायालोभा वोच्छिमा' અગિયારમાં, મામા, અને તેરમાં ગુણુસ્થાને રહેવા ઉપશાન્ત માહુવાળા, ક્ષીણુ માહવાળા અને કેવલીને જ અય્યપથિક ક્યા લાગે છે. ત્યાં તે ક્રિયા કેવળ સાતાવેદનીચ કને કારણે થાય છે ઉપયાગ રદ્વૈિત અવસ્થામાં પ્રવૃત્તિ કરનાર સાધુ અર્ચાપયિકી ક્રિયા કરતા નથી પણ સાંપગયિકી ક્રિયા જ કરે છે એટલે કે એવા સાધુને ઐર્યાપથિકી हिया लागती नथी, 'सं'पराइया किरिया कज्जइ' पथ परायिठी दिया लागे छे. હવે તેનું કારણ જાણવાની જિજ્ઞાસાથી ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને આ પ્રમાણે પ્રશ્ન પૂછે છે
Game
'से केदृणं ?' डे भहन्त ! મર્યાથિકી ક્રિયા લાગતી નથી, પણ સાંપરાયિકી ક્રિયા લાગે છે ? સાધુની ક્રિયાને [પથિકી ક્રિયા કેમ કહેતા નથી ? भहावीर अनु ?वाम आये
| छोट्ठे सेवा साधुने એટલે કે એવા
'गोयमा !' हे गौतम! 'जस्सणं' कोह,
