________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका २० ५ १० १ सू० ४ लवणसमुद्रवक्तव्यतानिरूपणम् ८१ धातकीखण्डस्यापि भणितव्या, नवरम्-अनेन अभिलापेन सर्वे आलापकाः भणितव्याः, यदा खलु भदन्त ! धातकीखण्टे द्वीपे दक्षिणार्धे दिवसो भवति, तदा खलु उत्तरार्धे ऽपि ? यदा खलु उत्तरार्धे ऽपि तदा खलु धातकीखण्डे द्वीपे मन्द. राणां पर्वतानां पौरस्त्य-पश्चिमेन रात्रिभवति ? हन्त गौतम ! एवं चैत्र यावत्रात्रिर्भवति, यदा खलु भदन्त ! धातकीखण्डे द्वीपे मन्दराणां पर्वतानां पौरस्त्ये धायसंडस्स वि भाणियच्चा ) हे गौतम ! जम्बूद्वीप में जैसी वक्तव्यता सूर्यो के विषय में कही गई ठीक वैसी वह पूर्ण वक्तव्यता यहाँ पर धातकीखण्ड भी कह लेनी चाहिये । (नवरं ) परन्तु जो अन्तर है वह इ. तना ही है कि ( इमेणं अभिलावेणं सव्वे आलावगा भाणियव्या) पाठ का उच्चारण करते समय समस्त आलापक इसी प्रकार से कहना चाहिये (जया र्ण भंते ! धायइसंडे दीवे दाहिणड़े दिवले भवह, तया णं उत्तरडे वि) हे भदन्त ! जब धातकीखंड नामके द्वीप में दक्षिणार्ध में दिवस होता है, सब उत्तरार्ध में भी दिवस होता है । (जया णं उत्तरड्ने वि तथा गं धायइसंडे दीवे, मंदाणं पन्चयाणं पुरथिमपच्चत्थिमे णं राई भवइ ) तो जब उत्तरार्ध में भी दिवस होता है तब धातकीखंड दीप में मंदर पर्वतों के पूर्वपश्चिमभाग में रोत्रि होती है क्या ? (हंता गोयमा ! एवं चेव जाव राई भवइ ) हाँ, गौतम । ऐसा ही होता है, यावत वहां रात्रि होती है । (जया णं भंते ! धायइसंडे दीचे मंदराणं
२६ नय ? ( जहेव जंबुद्दीवस्स वत्तव्वया-भणिया-सच्चेव धाइयसंडस्स वि भाणियव्वा) 3 गौतम ! सूर्यना विषयमा वन दीपनी मधे. ક્ષાએ કરાયું છે, એવું જ સંપૂર્ણ વર્ણન અહીં ઘાતકીખંડની અપેક્ષાએ ४२ मे. (नवर) पर ते पान ४२०i मा पनमा नीय प्रमाणे मत२ छ-( इमेण अभिलावेणं सव्वे आलावगा भाणियव्या) थाती विषय२ सूत्रपा मालती मते समस्त माता५४ मा प्रभारी ४ -(जयाणं भते ! धायइसडे दीवे दाहिणड्ढे दिवसे भवइ, तयाण उत्तरढे वि) महन्त ! જ્યારે ઘાતકીખંડ નામના દ્વીપના દક્ષિણાર્ધમાં દિવસ થાય છે, ત્યારે તેનાઉત્તરાधमा ५ दिवस थाय छे. (जयाण उत्तरढे वि तयाण'धायइस'डे दीवे, मंदराण पव्वगण पुरथिमे ण राई भत्रइ १) अनन्यारे तेना उत्तराभा पहिस थाय છે, ત્યારે શું ધાતકીખંડ દ્વીપના મંદર પર્વતને પૂર્વ અને પશ્ચિમ ભાગમાં रात्रि थाय छ १ (हता, गोयमा ! एव चेव जाव राई भवइ) , गौतम ! જ બને છે, (પૂર્વ પશ્ચિમ ભાગમાં રાત્રિ થાય છે,) ત્યાં સુધીનું પ્રશ્નસૂત્રનું સમસ્ત કથન અહીં ગ્રહણ કરવું જોઈએ.
भ ११