Page Text
________________
radi
રે
रहता है अतः अषद्ध पूर्व होने के कारण इस कर्म का बंध होने से यह कर्मबन्ध सादि माना गया है और अयोगी अवस्था होने पर अर्थात् चौदहवें गुणस्थान में चले जाने पर अथवा श्रेणि से पतित होने पर उसका बंध छूट जाता है, इसलिये वह सान्त माना जाता है तात्पर्य कहने का यह है कि कर्मबंध का जब विचार किया गया है तो वहाँ पर (जोगा पयडिपएसा ठिई अणुभागा कसायओ होति ) ऐसा कहा गया है अर्थात् प्रकृति बंध और प्रदेशबंध ये दो बंध योग से होते हैं और स्थितिबंध तथा अनुभाग बंध ये दो बंध कषाय से होते हैं - इसतरह कर्मबंध के दो मुख्यकारण हैं- एक योग और दूसरा कषाय जो कर्मबंध केवल गमनागमनादिक क्रियाओं के निमित्त से ही होता है वह ऐर्याffee कर्म कहलाता है इस कर्म को बांधने वाला जीव ऐर्यापथिक बंधक कहा गया है - दसवें गुणस्थानतक ही कषाय का सद्भाव कहा गया है इसके ऊपर के गुणस्थानों में कषाय तो होती नहीं है केवल योग ही रहता है - ग्यारहवें गुणस्थान में कषाय बिलकुल उपशान्त रहती है अतः वह नहीं के बराबर वहां है यहां जो कर्मप्रकृति का बंध होगा इसी तरह बारहवें गुणस्थान में भी कषायों की क्षीणता हो जाने
ગુણસ્થાનામાં કષાયને સદ્ભાવ રહે છે તેથી અમૃદ્ધ પૂર્વે ( પૂર્વે નહીં ખંધાચેલા) હાવાને કારણે આ કબંધને સાઢિ ( પ્રાર'ભ યુક્ત ) કહ્યો છે. અયેાગી અવસ્થામાં એટલે કે ચૌદમાં ગુણુસ્થાને ચડી જવાથી અથવા શ્રેણિથી નીચે ઉતરતા તેને અધ છૂટી જાય છે, તે કારણે તેને સાન્ત ( અન્ત સહિત )
भानो छे.
કમધના જ્યારે વિચાર કરવામાં આવે ત્યારે એ વાત ધ્યાનમાં રાખવા नेवी छे ! ( जोगा पयडिपदेस्रा ठिई अणुभोगा कसायओ होंति ) अधृतिमध અને પ્રદેશાધ એ ખતે મધ ચેાગથી થાય છે, અને સ્થિતિમધ તથા અનુભાગખ ધ કષાયથી થાય છે. આ રીતે કમ ખંધનાં મુખ્ય એ કારણ છે— (१) योग अने (२) उषाय.
જે કખ ધ ગમનાગમન આદિ ક્રિયાઓને કારણે થાય છે તે કમ ખંધને અય્યપથિક કમ મધ કહે છે, અને એવાં કર્મોને બાંધનાર જીવને ઐોપથિક ખંધક કહ્યો છે. દસમાં ગુણસ્થાન સુધી જ કષાયના સદ્દભાવ કહ્યો છે, ત્યાર પછીનાં ગુરુસ્થાનામાં કષાયના અભાવ હાય છે પણ ચૈત્રના સાવ હાય છે. અગિયારમાં ગુણસ્થાનમાં કષાય ખિલકુલ ઉપશાન્ત રહે છે. તેથી ત્યાં તે નહીં જેવી જ હાય છે. ત્યાં જે કમ`પ્રકૃતિના ખંધ થશે તે અપૂર્વ હશે, એજ
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |