Page Text
________________
प्रमैयचन्द्रिका टी० श० ५३०७सू०८ हेतुस्वरूपनिरूपणम् समागच्छति, कथञ्चिदेव प्राप्नोति, अहेतुं छद्मस्थमरणं म्रियते करोति, अध्यवसानादेरुपक्रमकारणस्य अभावात् निर्हेतुकं छड्मस्थमरणं केवलिवाभावात् , नत्वज्ञानमरणम् , तस्यावध्यादिज्ञानित्वेन ज्ञानित्वात् , । ___ अथ अहेतूनेव प्रकारान्तरेणाह-'पंच अहेऊ पण्णचा, तं नहा-अहेउणा न जाणइ, जाव-अहेउणा छउमत्थमरणं मरइ' पञ्च अहेतवः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-अहेतुना अहेतुभावेन न जानाति, ननोऽल्पार्थकतया कथञ्चिदेव अवगच्छतीत्यर्थः यावत्अहेतुना न पश्यति, अहेतुना न बुध्यने, अहेतुना न अभिसमागच्छति-अत्र सर्वत्रैव नबोऽल्पार्थकत या कथञ्चिदेवेत्यर्थो वोध्यः, अहेतुना अध्यवसायाधुपक्रमकारचित् रूप से ही अपनी श्रद्धाका विषय बनाते हैं। तथा कथंचित् अहेतुरूप से ही वे उन्हें प्राप्त करते है-सर्वथारूप से नहीं । यद्यपि उपक्रम के कारण भूत अध्ययसोन आदि के अभाव से अहेतुमरण उनका होता हैफिर भी यह मरण केवली न होने के करण छद्मस्थमरणरूप से ही उन का कहा गया है, केवलिमरणरूपसे नहीं और न अज्ञानमरणरूप से ही।
दूसरी तरह से भी अहेतुओं को सूत्रकार कहते हैं-(पंच अहेज पण्णत्ता) पांच अहेतु कहे गये हैं-वे इस प्रकार से हैं-'अहेउणा न जाणइ'जाव अहेउणा छउमस्थमरणं मरइ" यहां पर सर्वत्र नञ् अल्पार्थक है-इनका अर्थ भी पूर्वकी तरहसे ही समझ लेना चाहिये अवधि आदि ज्ञान वाला होने के कारण अवधिज्ञानी आदि क्षायोपशमिक ज्ञानी-आस्मा साध्य को अहेतुबारा नहीं जानता है अर्थात् हेतुबारा जानता है सो वह इस तरह से कथंचित् रूप से ही जानता है-सर्वथा रूप नहींશ્રદ્ધાનો વિષય બનાવતા નથી પણ થોડે અંશે જ પિતાની શ્રદ્ધાનો વિષય બનાવે છે, તથા છેડે અંશે જ અહેતુરૂપે તેઓ તેમને પ્રાપ્ત કરે છે-સર્વથા અહેતુરૂપે પ્રાપ્ત કરતા નથી. જો કે ઉપર્કમના કારણરૂપ અધ્યવસાય આદિના અભાવે તેઓ અહેમરણ મરે છે, છતાં પણ તેમના તે મરણને કેવલિમરણ કહેવામાં આવતું નથી પણ છદ્મસ્થ મરણ જ કહેવાય છે, કારણ કે તેઓ કેવળજ્ઞાની હતા નથી પણ બહાર જ હોય છે. વળી તેમના મરણને અજ્ઞાન મરણ પણ કહી શકાય નહીં.
सूत्रा२ मा शत आहेतुमानु प्रतिपादन ४२ ४-(पच अहेऊ पण्णता) पाय मत द्या छ, नये प्रमाणे छ-( अहे उणा न जाणइ, जाव अहेउणा छउमत्थमरणं मरइ) मी मा पाध्यामा "न" अपार्थ छ भनो मी પણ પૂર્વોક્ત સૂત્રોની જેમ સમજે. અવધિજ્ઞાન આદિ ક્ષાયોપથમિક જ્ઞાન છે–પૂર્ણ જ્ઞાન નથી. તેથી અવધિજ્ઞાન આદિથી યુક્ત આત્મા સાધ્યને અહેત દ્વારા જાણતો નથી–એટલે કે જાણે છે. અને તે આ રીતે થેડે અંશે જ જાણે
य
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |