Page Text
________________
५३४
भगवती सूत्रे
इह पूर्वार्द्धन क्षेत्राद्धाया अधिका अवगाहनाद्धा, इति प्रतिपादितम्, उत्तरार्द्धन तु अवगाहनातो नाधिका क्षेत्राद्धा, इत्युक्तम्, तत् कथमेतदित्याशङ्कां समाधते'ओगाहणाववद्धा, खेत्तद्धा अक्कियाववद्धा य । न उ ओगाहणकालो, खेत्तद्धामेत्तसंबद्धो ॥ ३ ॥ छाया -- अवगाहनाव बद्धा क्षेत्राद्धा अक्रियाववद्धा च । न तु अवगाहनकालः क्षेत्राद्धा मात्र संबद्धः ॥ ३ ॥
अवगाहनायाम् - आगमन क्रियायां च नियता क्षेत्राद्धा विवक्षितावगाहना सद्भावे एव, अक्रिया सद्भावे एव च तस्या भावात् उक्तव्यतिरेके चाभावात्
"
को कहा है- यहां पूर्वार्ध से क्षेत्राद्धा की अपेक्षा अवगाहनाद्धा अधिक है यह कहा गया है और उत्तरार्ध से अवगाहनाद्धा की अपेक्षा क्षेत्राद्धा अधिक नहीं है - यह सूचित किया गया है । सो यह बात किस तरह से है? इस आशंका के समाधान निमित्त ( ओगाहणावबद्धा, इत्यादि गाथा कही गई है इसमें कहा गया है कि पुगलों का क्षेत्रावस्थानकाल-अमुक क्षेत्र में नियतरूप से स्थित रहने का काल - अनगाहना से. और क्रियारहितपने से अवबद्ध है, तात्पर्य यह है कि पुद्गल अमुकस्थल में नियतरूप से तभी रह सकता है कि जब वह अमुक, अवगाहका वाला हो और बिलकुल निष्क्रिय हो, इस लिये पुगलों का एकत्र अवस्थान अवगाहना और निष्क्रियता से अवबद्ध है परन्तु अवगाहनाकाल क्षेत्रोस्थानकाल मात्र में संबद्ध नहीं है जब पुद्गलों की किसी भी तरह की
આ ગાથાના પૂર્વાર્ધ દ્વારા એ દર્શાવવામાં આવ્યુ' છે કે ક્ષેત્રાવ સ્થાન કાળ કરતાં અવગાહના કાળ અધિક છે અને ઉત્તરાર્ધમાં એ પતાવ્યું છે કે અવગાહના કાળ કરતાં ક્ષેત્રાવસ્થાન કાળ અધિક નથી. આ પ્રમાણે કેવી રીતે ખની શકે છે? આ પ્રશ્નનું સમાધાન કરવાને માટે નીચેની गाथा माथी छे-(ओगाहणावबद्धा, खेत्तद्धा अक्कियाऽवत्रद्धाय । न उ ओगाहण कालो खेत्तद्धामेत्तसंबद्धी ॥ ३ ॥ ) या गाथाना भावार्थ नीचे प्रमाणे छे युद्धसोना ક્ષેત્રાવસ્થાન કાળ–અમુક ક્ષેત્રમાં નિયત રૂપે રહેવાના કાળ–અવગાહનાથી અને ક્રિયારહિતપણાથી અવમદ્ધ છે. એટલે કે પુદ્દલ અમુક સ્થળમાં નિયતરૂપે ત્યારે જ રહી શકે છે કે જ્યારે તે અમુક અવગાહનાવાળું હોય અને બિલકુલ નિષ્ક્રિય હાય, તેથી પુદ્ગલેાનું એકત્ર અવસ્થાન અવગાહના અને નિષ્ક્રિયતાને અધીન હાય છે. પરન્તુ અવગાહનાકાળ ક્ષેત્રાવસ્થાનાળ માત્રમાં જ સમૃદ્ધ નથી, જ્યારે પુદ્ગલાની ઢાઇ પણ પ્રકારની અવગાહના થાય છે અને તે પુખ઼લ
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |