Page Text
________________
-
प्रमेयचन्द्रिका टी० श०५ उ००७ सू० ६ पुद्गलद्रव्यस्याल्पबहुत्वनिरूपणम् ५३५ अवगाहनाद्धा न क्षेत्रमागे नियता, क्षेत्राद्धाया अभावेऽपि अवगाहनाद्धायाः सद्भावात् , तदुपसंहरति
'जम्हा तत्थ-ऽण्णत्थ य, स चिय ओगाहणा भवे खेत्ते ।
तम्हा खेत्तद्धाओ-वगाहनाडा असंखगुणा ॥ ४॥" छाया--यस्मात् तत्रान्यत्र च सा एव अवगाहना भवेत क्षेत्रो,
तस्मात् क्षेत्राद्धातोऽवगाहनाद्धा असंख्य गुणा ॥ ४ ॥ अथ द्रव्यायुर्वहुत्वं कथ्यते
"संकोय-विकोएण व, उदरमियाए वगाहणाए वि।
तत्तियमेत्ताणं चिय, चिरपि दव्याणऽवत्थाणं ॥५॥ 'अवगाहना होती है और वे पुद्गल स्वयं जब निष्क्रिय होते हैं-तभी पुद्गलों का क्षेत्रावस्थान नियत होता है और जो ऐसा न हो तो उनका उस क्षेत्र में अवस्थान संभावित नहीं हो सकता, इस तरह से जब पुगलों का क्षेत्रावस्थान अवगाहना और निष्क्रियता के साथ संबद्ध है"तो इससे यही बत प्रकट हो जाती है कि अवगाहनाद्धा क्षेत्राद्धामात्रके साथ नियत नहीं होता है क्यों कि क्षेत्राद्धा के अभाव में भी अवगाहनाद्धा का सद्भाव पाया जाता है। इसी विषय को उपसंहार करते हुए सूत्रकार कहते हैं-" जम्हा तत्थऽण्णत्थ य, ” इत्यादि। ' 'जष कि उस क्षेत्र में अथवो दूसरे क्षेत्र में अवगाहना वही की वही पनी रही रहती है इसी कारण क्षेत्राथा की अपेक्षा अवगहनाद्धा असं. ख्यात गुणी है । अब द्रव्यायुष्क के बहुत्व का कथन किया जाता है।
“संकोय-विकोएण व," इत्यादि । પિતે જ જ્યારે નિષ્ક્રિય હોય છે, ત્યારે જ પુલોનું ક્ષેત્રા સ્થાન નિયત હોય છે, અને જે એવું ન બને તે તેમનું તે ક્ષેત્રમાં અવસ્થાન સંભવી શકતું નથી આ રીતે પલોનું ક્ષેત્રાવસ્થાન, અવગાહના અને નિષ્કયતાની સાથે સંબદ્ધ હેવાથી-એટલે કે તે બનેને આધીન હોવાથી એ વાત સિદ્ધ થાય છે કે અવગાહનાકાળ ક્ષેત્રાવસ્થાન કાળની સાથે નિયત હેત નથી, કારણ કે ક્ષેત્રાવરથાન કાળના અભાવમાં પણ અવગાહના કાળને સદ્ભાવ સંભવી શકે છે આ विषयन पसार ४२ता सूत्रार ४ छ-( जम्हा तत्थऽण्णस्य य, त्याह, તે ક્ષેત્રમાં અથવા બીજા ક્ષેત્રમાં એની એજ અવગાહન કાયમ રહે છે તે કારણે ક્ષેત્રાવસ્થાન કાળ કરતાં અવગાહના કાળ અસંખ્યાતગણે હોય છે. હવે વ્યાયુષ્કની અધિકતાનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવે છે–
'संकोच-विकोएण व ' इत्यादि ।
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |