Page Text
________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श० ५ उ0 ४ सू० ३ हरिनगमेषिदेवशक्तिनिरूपणम् २१२
टीका-केवलिप्रस्तावात् केवलिनो महावीरस्य गर्भान्तरसंक्रमणवृत्तान्त मधिकृत्य विशेषवक्तव्यतामाह-' हरीणं भंते !' इत्यादि । गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! हरिः खलु हरिणे गमेसी सक्कदए इत्थीगम सहरमाणे किंगभाओ गम्भ संहरइ ?' हरिनैगमेषी शक्रदूतः हरिरिन्द्रः तदादेशकारित्वात् तद्रूतो 'हरिनैगमेपी' इति नाम्ना प्रसिद्धः, अत एवोपचारात हरिदूतोऽपि हरिपदेनोक्तः, स स्वीगर्भ, देव इस प्रकार से करने को समर्थ है। वह देव गर्भ को थोड़ी सी भी पीड़ा नहीं होने देता है। और न वह शरीर को ही काटता है । वह उसे सूक्ष्म करके भीतर रखता है और बाहर निकालता है । ।
टीकार्थ-केवलीका प्रकरण होनेसे केवली महावीर के गर्भान्तर संक्रमण के वृत्तान्त को लेकर इस सूत्र द्वारा सूत्रकार विशेष कथन कर रहै हैं इसमें गौतम प्रभु से पूछ रहे हैं कि 'हरीणं भंते ! हरिणेगमेसी सकदए' हे भदन्त । इन्द्र के संबंधी तथा इन्द्र के दत हरिनेगमेषी नाम के देवमें ऐसी शक्ति है जो वह 'इत्थी गम्भं' एक स्त्री के गर्भ-सजीव पुगल पिण्डरूप भ्रण को उसके गर्भाशय से निकाल कर दूसरी स्त्री के गर्भाशय में स्थापित कर सके ? यही बात ( संहरणमाणे किं गम्भाओ. गन्भं साहरइ ) इन पदों द्वारा प्रकट की गई है। हरिनेगमेषी देव को जो शक्र का दूत कहा गया है वह उसका आदेशकारी होने के कारण से कहा गया है । तथा हरिनेगमेषी को जो 'हरि' पद से यहां प्रकट ગૌતમ! તે દેવ એ પ્રમાણે કરવાને સમર્થ હોય છે. તે દેવ ગર્ભને સહેજ પણ પીડા થવા દેતું નથી, તે શરીરને પણ છેદ નથી. તે તેને સૂક્ષમ, કરીને અંદર મૂકે છે અને બહાર કાઢે છે.
ટીકાઈ–કેવળીનું પ્રકરણ ચાલતું હોવાથી કેવલી ભગવાન મહાવીરના ગર્ભન્તર સંક્રમણને અનુલક્ષીને આ સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકાર ગર્ભસંહરણના વિષયમાં પ્રશ્નોત્તરે દ્વારા સ્પષ્ટીકરણ કરે છે. ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને પૂછે છે કે (हरीणं भंते ! हरिणेगमेसी सकदए ) 3 महन्त ! छन्द्रना रिशमेषी नामना इतमा शुसवी शत शी छे , ते (इत्थीगभ') मे सीना गमन ( સજીવ પુદ્ગલપિંડરૂપ બ્રણને) તેના ગર્ભાશયમાંથી કાઢીને બીજી સ્ત્રીના ગર્ભાशयमा भूपी शछ १ मे वात ( संहरमाणे कि गम्भाओ गम साहरइ ) આ સૂત્રદ્વારા પ્રકટ કરવામાં આવી છે. હરિણેગમેથી દેવને શકને દૂત કહેવાનું કારણ એ છે કે તે શકેન્દ્રને અધીન હોય છે. શકેન્દ્રની આજ્ઞાથી જ તે દેવ ગર્ભનું સંહરણ કરે છે. ગર્ભનું સંહરણ કરવું એટલે એક સ્ત્રીના ગર્ભાશયમાંથી તેને ઉઠાવિ લઈને બીજી સ્ત્રીના ગર્ભાશયમાં તેને મૂકી દે. હરિને ગમેથી
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |