Page Text
________________
भगवती विशतिदण्ड के आलापकाः कर्तव्या इति । जीवमाश्रित्य पञ्चविंशविरालापका बोध्याः, तत्र जीवनारकयोरालापकद्वयं मोक्तमेव, भवनपत्याधालापकास्तु अधोनिर्दिष्टरीत्याऽवसेयाः, यथा-'भवनाइएणं भंते ! इसमाणे वा, उस्सुयमाणे वा, कइ कम्मपयडीओ बंधइ ? गोयमा ! सत्तविहबंधए वा, अट्ठविहवंधए वा, इ० । अत्र सर्वेषामेव जीवानां हासाद्यालापकायोक्तत्वेन सर्वे जीवान्तर्गतपृथिवीकायादि जीवानां हासाधसंभवात् उक्तानुपपत्तिस्तु नाशङ्कनीया पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्प. तिकायजीवानामपि पूर्वभविकहासादिपरिणामग्रहणेन हासादिसंमवात् । विशेष में समुच्चय जीव और नारक के दो आलापकों को छोड़ देना चाहिये। समुच्चय जीव को आश्रित करके पच्चीस आलापक होते हैं । परन्तु इन में से जीव और नारक के दो आलापक तो कह ही दिये हैं, बाकी भवन पत्यादिकों के जो आलापक हैं वे इस प्रकार से हैं- (भवणवहए णं भंते ! हसमाणे वा उस्सुयमाणे वा कइ कम्मपगडीओ बंधइ ? गोयमा ! संत्तविह बंधए वा अढविह बंधए वा ) इत्यादि, शंका-मूल नूत्र में समस्त संसारी जीवों को लेकर हास एवं औत्सुक्यभाव के आलापक करने का पाठ कहा गया है सो यह बात कैसे बनती है ? क्यों कि समस्त जीवों में पृथिवी कायादिक एकेन्द्रिय जीव भी गृहीत हुए हैं। परन्तु उनमें हास एवं औत्सुक्यभाव की असंभवता है सो इस प्रकार की शंका यहां नहीं चाहिये-कारण कि-" पृथिव्यप्तेजो वायुवनस्पति काय जीवानामपि पूर्वभाविक हासादिपरिणामग्रहणेन हासादि સ્તરે પ્રમાણે) વૈમાનિક દેવ સુધીના ૨૩ દંડ વિશેના પ્રશ્નોત્તરે પણ સમજી લેવા જોઈએ. પણ તે પ્રશ્નોત્તરમાં સમુચ્ચય જીવ અને નારકના આલાપકો (પ્રશ્નોત્તરે) ને સમાવેશ કરે નહીં સમુચ્ચય જીવને આધાર લઈને ૨૫ આલાપ થાય છે. પણ તેમાંથી જીવ અને નારકના બે આલાપક તે ઉપર આપવામાં આવ્યા છે. બાકીના ભવનપતિ આદિના આલાપ નીચે प्रभार छ-(भवणवइण भते ! हसमाणे वा उस्सुयमाणे वा कहकम्मपगडीओ बधइ १ गोयमा! सत्तविहबंधए वा अविहय धए वा) त्यादि.
શંકા–મૂળ સૂત્રમાં તે સમસ્ત સંસારી જીવોના હાસ્ય અને ઉત્સુક્તાના વિષયમાં આલાપક (પ્રશ્નોત્તર) આપવામાં આવેલ છે. સમસ્ત જીવોમાં તે પૃથ્વીકાય વગેરે એકેન્દ્રિય જીવેને પણ સમાવેશ થાય છે પણ તેમનામાં તે હાસ્ય અને ઉત્સુક્તા સંભવી શકતા નથી તે તેમાં શું અસંગતતા નથી લાગતી?
• समाधान-सवा ४ मही' १२वी ने नही, १२ (पृथिव्यप्ते जो वायुवनस्पतिकायजीवानामपि पूर्वभविकहासादिपरिणामग्रहणेन हासादि
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |