________________
• प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ५ उ० १ सू० ४ लॅवणससुद्रवक्तव्यतानिरूपणम् ९३ धातकीखण्डे द्वीपे ' मंदराणपबयाणं ' मन्दराणां पर्वतानाम् ' पुरथिमपच्चत्थि मेणं' पौरस्त्य-पश्चिमे खलु ' नत्थि ''नास्ति 'ओसप्पिणी' अवसर्पिणी “जाव समणाउसो ! ' यावत् श्रमणायुष्मन् ! यावत्करणात्-'नास्ति उत्सर्पिणी किन्तु अवस्थितः कालस्तिष्ठति' इति संग्राह्यम् । भगवान् आह-' हंना गोयमा 1 जाव "समणाउसो!' हे गौतम ! हन्त, खदुक्तं सत्यम् यावत्-श्रमणायुष्मन् ! इत्यन्तम् , ' यावस्करणात् सर्व संग्राह्यम् । भगवान् अनुक्तस्यापि प्रश्नस्य समाधानमाह 'जहा लवणसमुदस्स वत्तव्यया' यथा लवणसमुद्रस्य ' वक्तव्यता उक्ता ' "तहा' तथा 'कालोदस्स वि भाणियवा' कालोदस्यापि भणितव्या, किन्तु ' नवरं ' विशेषः दीवे ) धातकीखण्डद्वीप में (मंदराणं पन्वययाणं) मन्दपर्वतों के (पुरस्थिम पच्चस्थिमेणं) पूर्व पश्चिमदिग्भाग में ( नत्थि ओसप्पिणी) क्या · अवसर्पिणी काल नहीं होता है (नस्थि उसप्पिणी) तथा उत्सर्पिणी काल
भी नहीं होता है क्या? भगवान् इसका उत्तर देते हुए गौतम से कह "ते हैं (हंतागोयमा ) हां गौतम-ऐसा ही है (जाव नत्थि उस्स प्पिणी) 'यावत् नास्ति उत्सर्पिणी-वहां अवसर्पिणी उत्सर्पिणी काल नहीं है कि
न्तु वहां अवस्थित काल कहा गया है। अब भगवान अनुक्त भी प्रश्न ' का समाधान करते हैं-( जहा लवणसमुदस्स वत्तव्वया ) वे कहते हैं
कि हे गौतम ! जिस प्रकारकी लवणसमुद्रकी वक्तव्यता प्रकट की गई है, 'उसी प्रकारकी ( कालोदस्स वि भणियन्या) कालोद समुद्र की वक्तव्यता जान लेनी चाहिये । किन्तु (नवरं) उक्त वक्तव्यता और इस वक्तव्यता में केवल इतना ही अन्तर है कि जिस प्रकार से लवणसमुद्र की वक्त " द्वीपमा " मंदराणं पव्वयाणं " म४२ पान “पुरस्थिम-पच्चत्थिमेणं "पूर्व 'भने पश्चिम भागमा " नत्थि ओसप्पिणी नथि उस्सप्पिणी ?"शु सक्सર્પિણી કાળ પણ હેતે નથી, અને ઉત્સર્પિણી કાળ પણ હેતે નથી?
उत्तर--" हता, गोयमा ! " , गौतम! ge मन छ-"जाव नस्थि - उस्सप्पिणी' त्या अपसचिशी मने उत्सपिjी जात नथी " त्यां' सुधार्नु प्रश्न સૂત્રમાં આવતું સમસ્ત કથન ગ્રહણ કરવું–ત્યાં તે સદા સમાન કાળ અવસ્થિતકાળ હોય છે-હવે કેટલાક અનુક્ત (ન પૂછાયેલા ) પ્રશ્નોનું મહાવીર પ્રભુ નીચે प्रमाणे समाधान ४२ छ-( जहा लवणसमुदस्स वत्तव्यया) गौतम ! ३१ સમુદ્રના વિષયમાં આગળ જે પ્રકારનું પ્રતિપાદન કરાયું છે, એજ પ્રકારનું પ્રતિ पाहन (कालोदस्स वि भाणियवा) सोधिना विषयमा ५ शवयु नये. (नवर') ते १४तव्यता भने सोधिनी 4gtoयतामा ४ माटो ३२