________________
९९४
भगवतीसूत्रे एव भङ्गः उक्तरीत्या । किन्तु 'नेरइएसु छन्भंगा' नैरयिकेपु नैरयिकलोभकपायि बहुत्वदण्डके पूर्वोक्ताः पड् भङ्गाः वाच्याः, लोमरूपायिनैरयिकेषु लोभोदयवतामल्पका उपर्युक्तपड्भङ्गसंभवात् , उक्तश्च
" कोहे माणे माया, वोधमा सुरगणेहिं छन्भंगा। माणे माया लोभे, नेरइएहिं पि छन्भंगा' ॥ १ ॥ इति ॥ "क्रोधे माने मायायां बोद्धव्या सुरगणेषु पड् भङ्गाः। माने मायायां लोभे नैरयिकेष्वपि पडभङ्गाः ॥ १ ॥ इतिन्छाया, देवाः लोभप्रचुरा भवन्ति नैयरिकाश्च क्रोधपचुरा भवन्तीति । 'अकसाई-जीव -मणुएहिं तियभंगो' अकपायिसम्बन्धिवहत्वदण्ड के जीव-मनुजेषु मिद्धेषु त्रिक भङ्ग पूर्वोक्तास्त्रयो भङ्गाः वक्तव्याः,नतु नैरयिकादिपु, नेपाम् अपायित्वासंभवात् , होते हैं । जीव और एकेन्द्रियों में एक ही भंग होता है । किन्तु 'नेरइएलु छन्मंगो' लोभवाले नारक जीवों में-यहुत्वविषयक दितीयदण्डक में-पूर्वोक्त छह भंग होते हैं। क्योंकि लोभकपायवाले नारकों में लोमोदयवाले नारक जीव अल्प होते हैं । इसलिये यहां छह भंग हो जाते हैं।
क्रोध, मान, माया इनमें देवों के छह भंग होते हैं। तथा मान माया एवं लोभ में नारकों के छह भग होते हैं। देवों में लोभ अधिक होता है और नारकों में क्रोध अधिक होता है। (अकसाई जीव मणुएहिं सिद्धेहिं तियभंगो) अकपाथिसंबंधी बहुत्वदण्डक में जीवपद में मनुष्य पद में, और सिद्ध पद में तीन भंग होते हैं। नैरयिक आदिपदों में नहीं क्यों कि इनमें अकपायित्व का संभव ही नहीं है। (ओयिणाणे, मन मेन्द्रियमा १ स थाय छ (नेरइसु छमंगो) सोमवा ना२४ છામાં બહુવવિષયક બીજા દંડકમાં પૂર્વોક્ત છ ભંગ થાય છે, કારણ કે
ભકપાયવાળા નારમાં લેભના ઉદયવાળા નારક જીવો ઓછાં હોય છે તેથી त्यां ७ थाय छे. ४धु पर छ-" कोहेमाणे" त्यादि.
ક્રોધ, માન અને માયામાં દેના છ ભંગ થાય છે, તથા માન, માયા અને લેભમાં નારકોના છ ભંગ થાય છે. દેવોમાં લભ અધિક હોય છે અને નારકમાં ક્રોધ અધિક હોય છે.
(असाई जीव मणुएहि सिद्धेहिं तियभंगो) मषाय समाधी मत्त દંડકમાં જીવ પદમાં, મનુષ્ય પદમાં અને સિદ્ધ પદમાં ત્રણ ભંગ થાય છે. નાક આદિમાં ત્રણ ભંગ થતા નથી, કારણ કે તેમનામાં કષાય રહિતતા સંભવિત નથી.