Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० श० ६ उ०४ सू०१ जीवस्य सप्रदेशापदेशनिरूपणम् ९१७ वक्तव्यों न नैरयिकादयस्तेषां संयतत्वाभावात् , ' असंगएहिं एगिदियवज्जो तियभंगो त्ति' असंयतेषु-असंयतपदविशिष्टदण्डकयोमध्ये वहुत्वविषयकदण्डके एकेन्द्रिय वर्जः एकेन्द्रियपृथिव्यादिपञ्चकपदानि वर्जयित्वा जीवादिपदेपु त्रिकभङ्गः पूर्वोक्तास्त्रयो भङ्गा वक्तव्याः, असंयतत्वं प्रतिपन्नानां संयतत्वादिप्रतिपानेन असंयतत्वं प्रतिपद्यमानानां च एकादीनां संभवात् , एकेन्द्रियपृथिव्यादीनां तु पूर्वोक्तरीत्या ' सप्रदेशाश्च अप्रदेशश्च ' इति एक एव भङ्गो वाच्यः, किन्त्वत्र सिद्धपदं ऐसे संयम प्रतिपन्नक जीव बहुत होते हैं, तथा जो जीव संयम को प्राप्त कर रहे हैं ऐसे संयम प्रतिपद्यमान जीव एक दो आदि ही होते हैं। इस द्वार में जीव और मनुष्य पद का ही उच्चारण करना क्यों कि इन्हीं में संयम होता है, नारक आदि पदों का उच्चारण नहीं करना-क्यों कि इनमें संयम नहीं होता है । 'असंजएहिं एगिदिय वज्जो तियभंगो' असंयत द्वारमें असंयत पद विशिष्ट एकत्व और बहुत्व विषयक दो दण्डकों में से बहत्वविषयक द्वितीय दण्डकमें एकेन्द्रिय के पांच पदोंके छोड़कर जीवादि पदों में पूर्वोक्त तीन भंग होते हैं। क्यों कि असंयत अवस्थाको पहिलेसे पाये हुए जीव तो अनेक होते हैं और संयत आदि अवस्था से पड़ कर असंयत अवस्था को प्रतिपद्यमान होनेवाले जीव एक दो आदि ही हो सकते हैं । यहां जो एकेन्द्रिय पांच पदों का छोड़ना कहा गया है सो इसका कारण यह है कि इनमें तीन भंग नहीं होते हैं किन्तु “ सप्रदेशाश्च अप्रदेशाश्च" ऐसा एक ही भंग होता है। क्यों
છો તે ઘણું જ હોય છે, પણ સંયમને પ્રાપ્ત કરી રહ્યા હોય એવાં સંયમ પ્રતિપદ્યમાન છે તે એક, બે આદિ જ હોય છે આ દ્વારમાં જીવ અને મનુષ્ય પદને જ ગ્રહણ કરવા, કારણ કે એ જે જ સંયત હોઈ શકે છે. તારક આદિને આ દ્વારમાં સમાવેશ થતું નથી કારણ કે તેઓમાં સંયમને मला डाय छे. (असंजरहि एगि दियवज्जो तियमंगो) ससयत द्वारमा અસંયત સંબંધી એકત્વ અને મહત્વ વિષયક બે દંડકમાંના બહુત્વ વિષયક બીજા દંડકમાં એકેન્દ્રિયના પૃથ્વીકાય આદિ પાંચ પદે સિવાયના જીવાદિ પદમાં પૂર્વોક્ત ત્રણ ભંગ થાય છે, કારણ કે પહેલેથી જ અસયત અવસ્થામાં હોય એવાં છે તે ઘણું જ હોય છે, પણ સંયત આદિ અવસ્થામાંથી પતન પામીને અસંયત અવસ્થા પામી રહ્યાં હોય એવાં છે તે એક, બે આદિ જ સંભવી શકે છે. અહીં એકેન્દ્રિયના પાંચ પદને ગ્રહણ કરવાનો નિષેધ ४२मान ४५२४ मे छ है भो म यता नथी, परतु (सप्रदेशाश्च अप्रदेशाध) मा १ थाय छे. १२ पर्यायमा vior |
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |