Page Text
________________
सुधा टीका स्था० ७ सू ३२ सयमासंयमादिमेद निरूपणम्
६७९
कायिक संयमः पृथ्वीकायिकजीवानां संघट्टपरितापनोपद्रावणाकरणम् १। यावत्पदात्अकायिकः तेजस्कायिकः ३ वायुकायिकः ४ वनस्पतिकायिकः ५ सयमा ग्राह्याः । तथा - त्रप्तकायिकसंयमः- सकायिकानां द्वीन्द्रियादीनां संयमः ६। अजीवकायसंमयः-अजीवकायानां=चत्र पात्रादीनां अयतनया ग्रहणादुपभोगाच्च निवृत्तिरिति ७| अयन = पृथिव्यादीनां संघ परितापनोपद्रावणेभ्योऽनुपरमः सोऽपि पृथ्वीकायिकासंयमादिभेदेन सप्तविधो बोध्यः । तथा - आरम्भः = उपद्रावणं पृथ्वीकायासत्तविहे संजमें पपगत्ते " इत्यादि || सूत्र ३१ ॥
· टोकार्थ-सयम सात प्रकारका कहा गया है- सांवय योगसे होना इसका नाम संयम है, यह संयम पृथिव्यादिकों के संघट्टन, परितापन एवं उपद्रावण इनसे उपरम होने रूप होना है, यहां यावत्पदसे अप्कायिक, तेजस्कायिक, वायुकायिक, और वनस्पत्तिकांयिक " इनके संयम गृहीन हुए हैं । इस प्रकार से ५ भेद एकेन्द्रिय जीवोंके संयमके हैं । तथा त्रस जीव सम्बन्धी संयमका एक भेद है, प्रकायिकमें दो इन्द्रिय से लेकर पंचेन्द्रिय तक के जीव आ जाते हैं । 'संघमका ७ वां भेद है - अजीव काय संयम इस संयममें अजीव कार्य जो वस्त्र पात्रादिक हैं उनके यतनासे ग्रहण करने का और रखनेपूर्वक उपभोग करनेका है
t
16
"
असंयम - पृथिव्यादिक जीवोंका संघट्टन करना, परितापन करना एवं उपद्रवण करना इसका नाम असंयम है, यह असंयम भी पृथिवीસયમથી વિપરીત એવા અસયમનું, તેમના ભેદ રૂપ આરમ્ભાદિનું અને આરંભથી વિપરીત એવાં અનાર ભાર્દિકનું નિરૂપણ કરે છે“ सत्तविहे संजमे पण्णत्ते " त्याहि - ( सू ३२ )
સાવદ્યયેાગેથી નિવૃત થવુ' તેનુ' નામ સયમ છે તે સયમા નીચે પ્રમાણે सात अार छे-(१) पृथ्वी यिङ (२) अयूाथिङ, (3) 'वायुमाथिङ, (४) तेलસ્થાયિક અને (૫) વનસ્પતિકાયિકસ’યમ. અહી‘ પૃથ્વીકાયિક આદિના સંઘટન, પરિતાપન અને ઉપદ્રાવત્રુથી વિરમવા રૂપ આ સંયમ સમજવે એકેન્દ્રિય જીવાની અપેક્ષાએ સંયમના પાંચ ભેદ પડે છે . (૬)ત્રસકાયિક સયમ- દ્વીન્દ્રિયાથી લઈને પંચેન્દ્રિય પતના ત્રસકાયિક કહે છે, (૭) અજીવકાય સમવસ્ર પ્રાત્રાદિક જે વસ્તુએ છે તેને અજીકાય કહે છે તેમને યતના પૂર્વક ગ્રહણુ કરવી અને સૂકવી તથા યતના પૂર્ણાંક તેમને ઉપભેાગ કરવેા તેનુ નામ અજીવ
કામ સયમ છે,
+
અસંયમ-પૃથ્વીકાય આદિ જીવેતુ' સઘટ્ટન કરવું', પરિતાપન કરવુ' અને ઉપદ્રવણુ કરવું તેનું નામ અસયમ છે, તે અસ’યમને પણ પૃથ્વીકાયક અસ
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |