Page Text
________________
सुधा टीका स्था० ७ सु० २ सप्तविधविभङ्गाननिरूपणम्
५३५
"
प्रतीचीनां पश्चिमां दिशं दक्षिणां वा दिशम् उदीचीनाम् = उत्तरां वा दिशम्, ऊर्ध्वो वा दिशं यावत्सौधर्म कल्पे पश्यति । अधोदिकं तु विभङ्गज्ञानिनां दृश्यत्वेन नोक्ता । सा तु अवधिज्ञानिनामपि दुरधिगमा भवति, विभङ्गज्ञानिनां तुं सुतरामेवेति त्रिस्थानके चतुर्थोद्देशे प्रपञ्चितं, तत एवं बोध्यमिति । ततस्तस्य = पूर्व दिगाद्यन्यतमदर्शिनो विभङ्गज्ञानिन एवं भत्रति एवंविधो विकल्पो जायते - यत् मम अतिशेषम् शेषाण्यविक्रान्तम्- अतिशेषं-अतिशयं ज्ञानदर्शनम् - ज्ञानं च दर्शनं चेति ज्ञानेन सहितं दर्शनं चेति समुत्पन्नम् । किमात्मकं ज्ञानदर्शनं समुत्पस्पन्न उस विभंग ज्ञानसे पूर्व दिशाको अथवा उत्तर दिशाको अथवा उर्ध्व दिशाको यावत् सोधर्मकल्पको देखता है, विभंग ज्ञानियोंकों अधोदिशाका अवलोकन नहीं कहा गया है, क्योंकि अवधिज्ञानियोंको भी उसका देखना जानना दुरभिगम रूप कहा गया है, अतः जब वह अवधिज्ञानियों द्वारा भी दुरधिगम है, तवं विभंग ज्ञानियोंके लिये तो दुरधिगम है ही यह बात अपने आपही सर्व जाती है, इस विष यको यदि अच्छी तरह से देखना हो तो यह हमने त्रिस्थानकके चतुर्थ उद्देशक में विस्तार के साथ विवेचित किया है, सो वहांसे देख लेना चाहिये अत जब वह विभंगज्ञानी पूर्व दिशा आदिमेंसे किसी एक दिशाका अवलोकन करता है तब उसका ऐसा विचार होता है - उसके मनमें ऐसा विकल्प उठता है कि मुझे अतिशय ज्ञान एवं दर्शन अथवा વિભગજ્ઞાનના પ્રભાવથી કાઇ પણ એક દિશામાં રહેલા લેાકગત પદાર્થોને જોઇ शठे छे. त्रिलगज्ञांनी' अधोदिशानुं वन मेरी शानो नथी, परन्तु पूर्व, પશ્ચિમ, ઉત્તર, દક્ષિણ અથવા ઉર્ધ્વ દિશાનું અવલેકિન કરી શકે છે ઉભું દિશામાં સૌધમ કલ્પ પર્યન્તના પદાર્થી તે જોઇ શકે છે. વિભગજ્ઞાનીએ અધેશિનું અવલાકન કરી શકતા નથી. અવધિજ્ઞાનીએને માટે પશુ દિશામાં દેખવાનું દુરાધિગમ રૂપ કહ્યું છે. જે અદિશાનું અવલેાકન અવિજ્ઞાનીએ માટે પશુ દુધિગમ રૂપ કહ્યું છે, તે વિભગજ્ઞાનીએ માટે દુરાધિગમ રૂપ હાય એમાં નવાઈ શી !
ત્રિસ્થાનકના ચેાથા ઉદ્દેશામાં આ વિષયનું વિસ્તારપૂર્વક નિરૂપણ કરવામાં व्यु छे, तो भिज्ञासु पाठ ते त्यांथी वांची सेव.
પહેલા પ્રકારના વિભ’ગજ્ઞાનવાળા પુરુષ પૂર્વાતિ કાઇ પર્ણ એક દિશામાં રહેલા પદાર્થાને જ જાણી દેખી શકે છે. તેથી આ વિભ*ગજ્ઞાન પ્રકટ થતાં જ તેના મનમાં એવા વિચાર થાય છે એવા વિફલ્પ ઉઠે છે કે મને અતિશય
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |