Page Text
________________
सुघाटीका स्था७ सू०२ सप्तविघविभङ्गमाननिरूपणम्
५३३ । तथा-मुदग्रो जीवः-बाह्याभ्यन्तररचितशरीरो जीव इत्यभ्युपगमपरं विभग ज्ञानम् । वाह्याभ्यन्तरपुद्गलानादाय वैक्रियं कुर्वतो भवनपत्यादीन् देवान् दृष्ट्वा एवं विभङ्गज्ञानमुत्पद्यते । इति चतुर्थं विभङ्गज्ञानम् ।
तया-अमुदग्रो जीवः-भवधारणीयापेक्षया वाह्याभ्यन्तरपुद्गलादानं विनैव रचितशरीरो जीव इत्यभ्युपगमपरं विभङ्गाहानम् । वाह्याभ्यन्तरपुद्गलान् अनादायैव वैक्रियकरणेन रचितशरीरान देवान् - दृष्ट्वा एवंविधं विभङ्गज्ञानमुत्पद्यते ज्ञान है । इस प्रकारके विभङ्ग ज्ञानवाला जीव जीवों द्वारा क्रियमाण प्राणातिपातादिक क्रियामात्रकोही जानताहै-देखताहै उसके हेतुभूत कर्मको नही देखताहै, यहां पर विभगता कर्मों के नहीं दिखनेके कारण उसकी अनभ्युपगमताले नहीं जाननेसे है)जो विभङ्गज्ञान ऐसा मानताहै, कि बाह्य
और आभ्यन्तर पुदलोंसे रचित शरीरवालाही जीव है, विभङ्ग ज्ञानीको 'बाह्य ओभ्यन्तर पुदलोंको ग्रहण करके वैक्रियकी उत्तर वैक्रिय शरीरकी रचना करते हुए भवनपत्यादिक देवोंको देखकर ऐसा यह विभजन ज्ञोन उत्पन्न होता है । यह चौथे प्रकारका मुदग्रनामका विभङ्गज्ञान है। अमुदग्रोजीव अवधारणीय शरीरको अपेक्षासे पांचवें नम्बरवाला 'विभज्ञान ऐसा मान्यतावाला होता है, कि जीव बाह्य आभ्यन्तर "पदलोंको ग्रहण किये विनाही रचित शरीरवाला होता है, अर्थात्बाह्य एवं आभ्यन्तर पुद्गलोंको विना ग्रहण कियेही रचित शरीरवाला देवोंको देखकर इस प्रकारका यह विभङ्ग ज्ञान उत्पन्न होता है - રાતી પ્રાણાતિપાદિક ક્રિયા માત્રને જ જાણે છે–દેખે છે, પરંતુ તેના હેતભૂત કર્મને દેખતે નથી. અહીં કર્મોને નહીં દેખવાને કારણે તેની અનયુપગમતાને લીધે વિસંગતા સમજવી.
* (૪) સુદ નામનું વિસંગજ્ઞાન–જે વિર્ભાગજ્ઞાન એવું માને છે કે બાહ્ય અને આભ્યન્તર પદ્ધથી ચિત શરીરવાળે જ જીવ છે, તે વિભળજ્ઞાનને ચોથા પ્રકારનું વિર્ભાગજ્ઞાન કહે છે ભવનપતિ આદિ દેવોને બાહ્ય અને આભ્યન્તર પુદ્ગલેને ગ્રહણ કરીને ઉત્તર વૈિકીય શરીરની રચના કરતા જઇને વિર્ભાગજ્ઞાનીમાં આ પ્રકારનું વિસંગજ્ઞાન ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. આ થિથા પ્રકારનું મુદા નામનું વિર્ભાગજ્ઞાન છે. ,
(૫) અસુદઢ વિભળજ્ઞાન–બાહા અને આભ્યન્તર પુકલેને ગ્રહણ કર્યા વિના જ રચિત શરીરવાળા દેને જોઈને એવું વિર્ભાગજ્ઞાન કેઈ જીવમાં ઉત્પન્ન થઈ જાય છે અને આભ્યન્તર પલેને ગ્રહણ કર્યા વિના જ રચિત 'શરીરવાળે થઈ જાય છે. ભવધારણીય શરીરની અપેક્ષાએ પાંચમા પ્રકારનું વિલ ગજ્ઞાન આ પ્રકારની માન્યતા ધરાવે છે.
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |