Page Text
________________
स्थानानसूत्रे
५०४
क्षायोपशमिक इन्द्रियाणि औपशमिकः सम्यक्त्वं, पारिणामिको जीवत्वमिति प्रथमो भेदः । एवमेव तिर्यङ्गनरामरान् आश्रित्य भेदत्रयं बोध्यम् । इत्थं द्वादशसान्निपातिकभेदाः भवन्ति । तथा-उपशमश्रेण्यासेक एव पञ्चकसंयोगी सान्निपातिभेो भवति, तस्या मनुष्येष्वेव सत्त्वात् । स च क्षायिकसम्यग्दृटेर्मनुष्यस्थ उपगमश्रेणिप्रतिपन्नस्य भवति, तथाहि - औदयिको मनुष्यत्वं क्षायोपशमिक इन्द्रियाणि, औपशमिकचारित्रं, क्षायिकं सम्यक्त्वं, पारिणामिको जीवत्वमिति जातात्रयोदशभेदा | १३ | तथा केवलिन एक एव त्रिसंयोगी भेदः, तथाहिऔदयिको मानुपत्वं क्षायिकः सम्यक्त्वं, पारिणामिको जीनत्वमिति चतुर्दश | १४ | भाव है, तब औरशमि भाव है, और जीवन पारिणामिक भोव है, इस प्रकार से यह प्रथम भेद है । इसी प्रकारका कथन तिर्यञ्चगनिमें और निमें भी का लेना चाहिये। इस तरह से सान्नि पातिक भावके ये १२ बारह भेद हो तेहैं । तथा उपशन गोमें एकही पंचक संयोगी सान्निपातिक भेद होता है, उपशमश्रेणी मनुष्योंमेंही होती है, यह पंचक संयोगी सान्निपातिक भावक्षायिक सम्यग्दृष्टि मनुष्यको जो कि उपशम श्रेणी पर चढा हुआ होता है जैसे उसके मनुष्यत्व औयिक मात्र है, इन्द्रियां क्षायोपशमिक भाव है, चारित्र औपशमिक भाव है, सम्बत क्षायिक है, और जीनत्व पारिणामिक है, इस तरहले १३ तेरह भेद हो जाते हैं । तथा केवलि एकही त्रिक सयोगी भेद होता है, जैसे मानुषत्व और क्षायिक है, और जीवश्व
1
ઇન્દ્રિયે ક્ષાયેાપશમિક ભાવ છે, સમ્યકવ ઔષશમિક ભાવ છે અને જીવવ પારિણામિક ભાવ છે. આ પ્રકારના આ પ્રથમ લે છે. એ જ પ્રકારનું કથન તિયચ ગતિમાં, મનુષ્ય ગતિમાં અને દેવ ગતિમાં પણ કરવું જોઈએ. આ રીતે સાંતિપાતિક ભાવના આ ૧૨ ખાર ભેદ થઈ જાય છે.
તા—ઉપશમ શ્રેણીમાં એક જ પોંચક સચૈાગી સાન્નિપાતિક ભેક થાય છે. મનુષ્યમાં જ ઉપશમ શ્રેણીને સદ્ભાવ હાય છે. આ પંચક સમૈગી સન્નિષાતિક ભાવ ઉપશમ શ્રેણી પર આરૂઢ થયેલા ક્ષાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ મનુ યમાં જ સભવી શકે છે. જેમકે મનુષ્યત્વ તેના ઔયિક ભાવ છે, ઇન્દ્રિયા ક્ષાયેાપશમિક ભાવ છે, ચારિત્ર ઔપશમિક ભાવ છે, સમ્યફવ ક્ષાયિક ભાવ છે અને જીવ પારિણામિક ભાવ છે આ પ્રકારે અહીં સુધીમાં ૧૩`ભેદ ખતાવવામાં આવ્યા. તથા કેવલીમાં એક જ ત્રિકસ યાગી લેઇ સ’ભવી શકે છે. જેમકે કેવલીમાં માનુષત્વ ઔયિક ભાવ છે, સમ્યકત્વ ક્ષાયિકભાવ છે, અને
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |