Page Text
________________
४१४
स्थानान्स वशिष्टे यदि परमविकायुन वध्नन्ति, तदा पुनस्ते तृतीयत्रियागस्य तृतीयविनागेश वशिष्टे सति परभत्रिकायुर्वघ्नन्ति । एवं तावत् संक्षिप्तं त्वायुर्यात् सर्वजघन्योऽन्त. महत्तात्मक आयुर्वन्धकाल उत्तरकालश्च शेपस्तिष्ठति, इह तिर्यङ्मनुष्याः परमवि. कायुर्वघ्नन्ति । भय चासंक्षेपकाल उच्यते तदुत्तरं संक्षेपाभावात् । तथा-देवा. नैरविवाश्च स्वायुपः पणमासे शेषे सनि यदि परभविकायुन बघ्नन्ति, तदा ते स्वकीयायुपः पण्मासशेषं तावत् संक्षिपन्ति यावत्सर्व जघन्योऽन्तर्मुहूर्तात्मक आयुमनुष्य यदि अपनी आयु के त्रिभागमें भो पर भवकी आयु का धंध नहीं कर पाते हैं तो फिर वे उस अवशिष्ट त्रिभागके तृतीय भागमें परसबकी आयुका बंध करते हैं, इस तरहसे उनको आयु तब तक संक्षिप्त होती जावेगी जबतक उनकी आयुका काल अन्तर्मुहर्त काल में नियमसे उन्हें परभवकी आयुका बंध होता है। इस कालको असंक्षेप काल कहा गया है, क्योंकि इसके बाद आयुके संक्षेप होने का अभाव है, तथा-देव और नैरयिक अपनी आयुके ६माल शेष रहने पर भी यदि परभवकी आयु का पंच नहीं कर पाते हैं, तो वे अपनी आयुके षण्मासरूप शेषको इतना संक्षिप्त करते हैं, कि जब तक उसमें सर्व जघन्य अन्तमुहर्तात्मक आयुषन्ध काल बाकी बचा रहना है, इसमें वे नियमसे परभवक्री आयुक्ता बंध कर लेते हैं। तात्पर्य कहने का यह है, कि तिर्थश्च
और मनुष्य अपनी आयुके विभागमेंही आयुका बंध करते हैं, तथा देव एवं नारकी तथा असंख्यात वर्ष वाले युगान्तिक मनुष्य अपनी વિભાગમાં પણ પરભવના આયુનો બન્ધ કરી લે નહીં તે તેઓ અવશિષ્ટ વિભાગના તૃતીય ભાગમાં પરભવના આયુને બધ કરી લે છે. આ પ્રકારે તેમના આયુષ્યને કાળ અન્તર્મુહૂર્ત પ્રમાણ બાકી રહી જાય ત્યાં સુધી તેમનું આયુષ્ય સંક્ષિપ્ત થતું જશે. આ બાકી રહેલા અન્તર્મુહૂર્ત પ્રમાણુ કાળમાં તે તે પરભવના આયુને અન્ય અવશ્ય કરે છે. આ કાળને અસંક્ષેપ કાળ કહ્યો છે, કારણ કે ત્યાર બાદ આયુને સક્ષેપ થવાને અભાવ રહે છે. તથા નારક અને દેવે જ્યારે તેમનું છ માસનું આયુષ્ય બાકી રહે ત્યારે પણ પરભવના આયુનો બન્ધ કરી ન લે, તે તેઓ પિતાના આયુના છ માસ રૂપ શેષકાળને એટલે સંક્ષિપ્ત કરી લે છે કે આખરે તેમાં ઓછામાં એ છે અન્તર્મહત પ્રમાણુ આયુબન્ધકાળ જ બાકી રહી જાય છે. ત્યારે તેઓ નિયમથી જ પરભવના આયુને બન્ધ કરી લે છે. આ કથનને ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે
તિર્યંચ અને મનુષ્ય પોતાના આયુના ત્રિભાગમાં જ પરભવના આયુને બન્ધ કરે છે, તથા દે, નારકે અને અસંખ્યાત વર્ષના યુવાળા યુગ
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |