________________
•
सुधा टीका स्था०६ ०४० क्षुद्रप्राणिस्वरूपनिरूपणम्
"1
पुढवी आउवणस्स, -गभगपज्जत संखजीवीसु । सग्गच्चुयाणवासो, सेसा पडिसेहिया ठाणा ॥ १ ॥ ” छाया - पृथिव्यन्वनस्पति गर्भजपर्याप्त संख्यजीविषु ।
स्वर्गच्युतानां वासः शेषाणि प्रतिपेधितानि स्थानानि ||१|| इति । संमूच्छिमपथेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां तु पञ्चेन्द्रियत्वेऽपि मनसोऽमावेनाविवेकितया निर्गुणत्वात् क्षुद्रत्वं बोध्यमिति ॥ ०४० ॥
३९७
पविधाः क्षुद्राः प्राणिनः प्रोक्ताः तेषां विराधना यथा न भवेत्तथा साधुभिर्भिक्षाचर्या कर्तव्येति प्राप्तावसरां गोचरचर्यां पविधत्वेन निरूपयति
मूलम् - छविवहा गोयरचरिया पण्णत्ता, तं जहा - पेडा १, अपेडा २, गोमुत्तिया ३, पतंगवीहिया ४, संबुकावट्टा ५, गंतुं पञ्चागया ६ ॥ सू० ४१ ॥
-
उत्पत्ति होती है, और जहां नहीं होती है यह बात इस गाथा द्वारा व्यक्त की गई है - " पुढवी आउ वणस्स " इत्यादि ।
पृथिवीकायिक अपकायिकमें वनस्पतिकायिक में एवं गर्भज पर्याप्त संख्यात वर्षकी आयु वालोंमें स्वर्गले च्युत हुए जीवोंकी - देवों की उत्पत्ति होती है । समृनिर्यश्च पञ्चेन्द्रियों में जो देवोंकी उत्पत्ति होनेका निषेध किया गया है, सो उसका कारण ऐसा है, कि उनमें पंचेन्द्रियता होने पर भी सनका अभाव रहता है, अत इससे उनमें अविका कारण निर्गुणना होने से क्षुद्रता रहती है । इस तरह सूत्रनिर्दिष्ट क्षुद्र जीवों देवोंकी उत्पत्ति नहीं होती है ॥। ८० ४० ॥
એ વાત પ્રકટ કરવામાં આવી છે કે દેવાની ઉત્પત્તિ કયાં કયાં થાય છે અને यांयां थती नथी. " पुढवी आउ वणस्स " इत्यादि-
પૃથ્વીકાયિકામાં, અસૂકાયિકામાં, વનસ્પતિકાયિકમાં, અને ગજ પર્યાપ્ત સખ્યાત વષૅના અયુવાળા જીવામાં દેવસેકમાથી સ્મ્રુત થયેલા જીવેાની ( देवानी ) उत्पत्ति थाय छे - अन्यत्र यती नथी संभूर्छिम तिर्यय पथेन्द्रि ચેામાં વૅની ઉત્પત્તિ થતી નથી, એવું જે કહેવામાં આવ્યુ છે તેનું કારણુ એ છે કે તેઓ પચેન્દ્રિય હાવા છતાં પણ તેમનામાં મનને અભાવ હોય છે. તેથી તે જીવેામાં અવિવેકતાને કારણે નિષ્ણુશ્રુતા હૈવાને લીધે ક્ષુદ્રતા હોય છે. આ રીતે સૂવનર્દિષ્ટ ક્ષુદ્રજીવે!મા દેવાની ઉત્પત્તિ થતી નથી, मेभ सभवु ॥ सू. ४० ॥
