Page Text
________________
सुधारीका स्था०६ सू०३9 विशिष्टमतिमतां देवानां मतिमेदनिरूपणम् . ३७७
अर्थावग्रहमतिः-अवग्रहणम् अवग्रहः-अर्थस्यायग्रहोऽर्थावग्रहः-अनिर्देशसामान्यमात्ररूपाद्यर्थस्य व्यक्तरूपः परिच्छेदः । तद्रूपा मतिः-अर्थावग्रहमतिरिति । तत्रार्थावग्रहमतिनिश्चयव्यवहाराभ्यां द्विधा । व्यजनावग्रहोत्तरमेकसामयिकी निश्चयार्थावग्रहमतिः । व्यवहारार्थावग्रहमतिस्तु अन्तर्मुहूर्तप्रमाणा। इयं यद्यपि अवायरूपा तथापि उत्तरकालमाविनोरी हावाययोः कारणत्वादवग्रहमतिरित्युपचयते । उक्तं च"सामन्नमेतग्गहणं, नेच्छइयो समयमोग्गहो पढमो ।
तत्तोऽणंतरमीहिय वत्थु विसेसस्स जोऽवाभो ॥१॥ सो पुण ईहावायावेकवाउ अवग्गहोत्ति उपयरियो । एस विसेसावेक्खं, सामन्नं गेहए जेण ॥ २ ॥ तत्तोऽणंतरमीहा, तत्तोऽवाओ य तव्विसेसस्स । इय सामन्नविसे सावेक्खा जावंतिमो भेओ ॥३॥ सव्वत्येहावाया, निच्छयो मोत्तुमाइ सामन्नं ।
संववहारत्थं पुण, सव्वत्थावग्गहोवाओ ॥ ४ ॥ अर्थावग्रह-यह क्या है इस प्रकारसे अनिर्देश्य सामान्य मात्र रूप अर्थ का जो व्यक्तरूपसे परिच्छेद (निर्णय ) होता है वह अर्थावग्रह है। इस अर्थावग्रह रूप जो मति है वह अर्थावग्रहमति है यह अर्थावग्रह रूपमति निश्चय और व्यवहारके भेदसे दो प्रकारकी है इनमें व्यजना. वग्रह के बाद एक समय तक जो मति है वह निश्चय अर्थावग्रहमति है और अन्तर मुहर्त प्रमाणवाली जो मति है वह व्यवहार अर्थावग्रह मति है यह मति यद्यपि अवायरूप होती है फिरभी उत्तरकाल भावी जो ईहा एवं अवाय है उनका कारण होने से इसे अवग्रह मति इस रूपसे उपचरित किया गया है । कहा भीहै-"सामन्नोत्तरगहण" इत्यादि।
અર્થાવગ્રહ મતિ––“આ શું છે?” આ પ્રકારે અનિર્દેશ્ય સામાન્ય ભત્રરૂપ અને જે વ્યક્ત રૂપે પરિચ્છેદ (ધ) થાય છે, તેનું નામ અર્થાવગ્રહ છે. અર્થાવગ્રહ રૂપ જે મતિ છે તેને અર્થાવગ્રહ મતિ કહે છે. તે અર્થાવગ્રહ મતિ નિશ્ચય અને વ્યવહારના ભેદથી બે પ્રકારની છે. વ્યંજનાવગ્રહ થયા બાદ એક સમય સુધી જે મતિ હેય છે તેનું નામ નિશ્ચય અર્થાવગ્રહ મતિ છે. અને અત્તર મુહુર્તા પ્રમાણુળી જે મતિ છે તેનું નામ ગ્યવહાર અર્થાવગ્રહ મતિ છે. આ મતિ જે કે અવાય રૂપ હોય છે, છતાં પણ ઉત્તરકાળભાવી જે ઈહા અને અવાય છે તેમના કારણભૂત હોવાથી તેને અવગ્રહ મતિ આ રૂપે ઉપચરિત કરવામાં આવેલ છે. કહ્યું પણ છે કે
स्था०-४८
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |