Page Text
________________
३४६
स्थानाने भिरेव दिग्भिर्भवति । यतो जीवाः पूर्वादि दिग्व्यवस्थितप्रदेशावगाहपुद्गलानेव स्पृशन्ति, स्पृष्टानेव चाहरन्तीति ॥ ४ ॥ तथा-वृद्धिः उपचयः पभिर्दिग्भिभवति ॥ ५॥ एवं पड्दिगाश्रितत्वं निवृद्धयादिवपि वोध्यम् । तत्र-निर्वृद्धि: शरीरस्य हानिः ॥६॥ विक्रिया शरीरस्य वैक्रियकरणम् ।। ७॥ गतिपर्याय गमनमात्र न तु परलोकगमनरूपः, तस्य गत्यागतिशब्दे ग्रहणात् ॥ ८॥ समुघाता-वेदनादिकः सप्तमकारः॥९॥ कालसंयोगः समयक्षेत्र आदित्यादिप्रकाशसम्बन्धलक्षणः । आदित्यादि मकागस्यैव कालनियामकतया कालत्वं बोध्यम् क्योंकि जीव पूर्वादि दिशाओं के व्यवस्थित प्रदेशों में अवगाढ हुए पुद्गलों का स्पर्श करते हैं और स्पृष्ट हुए उन्हीं पुद्गलों का आहार करते है।४। तथा-वृद्धि भी-उपचय भी छह दिशाओं से होती है ५ इसी प्रकार से निर्वृद्धि विकुर्वणा आदिकों में भी षटू दिगाश्रितता जाननी चाहिये । शरीर की हानि का नाम निद्धि है ६। शरीर को भिन्न २ रूप में परिणमाना इसका नाम विक्रिया है ७ गतिपर्याय-सामान्य गमन का नाम है ८। यहां गतिपर्याय से परलोक में जो जीवका गमन होता है वह गृहीत नहीं हुआ है क्योंकि उसका तो ग्रहण गति और आगति में हो चुका है । सूल शरीर को न छोड़कर आत्मा के कुछ प्रदेशों का शरीर से बाहर निकलना इसका नाम समुद्घातहै ९ और यह समुद्घात वेदना समुद्घात आदिके भेदसे ७ प्रकार का कहा गया है। समयक्षेत्रमें मनुष्यक्षेत्रमें-जो आदित्य आदि के प्रकाश का सम्बતથા આહાર પણ છએ દિશાઓમાંથી ગ્રહણ થાય છે, કારણ કે જીવ પૂર્વાદિ દિશાઓમાં રહેલા પ્રદેશમાં અવગાઢ થયેલાં પુલને સ્પર્શ કરે છે અને
સ્કૃષ્ટ થયેલાં તે પુલોને જ આહાર કરે છે ૪ તથા વૃદ્ધિ (ઉપચય) પણ છએ દિશાઓમાંથી થાય છે. પા એ જ પ્રમાણે નિર્વેદ્ધિ, વિક્ર્વણ આદિ પણ છએ દિશાઓને આશ્રિત હોય છે, એમ સમજવું.
શરીરની હાનિનું નામ નિદ્ધિ છે. ૬ શરીરને જુદા જુદા રૂપે પરિણુમાવવું તેનું નામ વિકિયા છે. ૫૭૫ ગતિપર્યાય-સામાન્ય ગતિનું નામ ગતિપર્યાય છે. અહીં “ગતિપર્યાય પદ પરલોકમાં જીવના ગમનનું વાચક નથી, કારણ કે તેનું તે ગતિ અને આગતિમાં ગ્રહણ થઈ ચુકયું છે. મૂળ શરીરને છેડયા વિના આત્માના કેટલાક પ્રદેશને બહાર કાઢવા તેનું નામ સમુદ્યાત છે. તે સમુદ્દઘાતના વેદને સમુદુઘાત આદિ સાત પ્રકાર કહ્યા છે. ૯ો સમયક્ષેત્રમાં-મનુષ્યક્ષેત્રમાં જે સૂર્ય આદિના પ્રકાશને સંબંધ છે, તે
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |